محمد شیدایی - رییس اداره پدافند غیرعامل شهرداری مشهد
ادریس مظلوم زاده - مدیرعامل شرکت بهین رهآورد بهبود
مجتبی طالبیان شریف - قایم مقام مدیرعامل شرکت بهین رهآورد بهبود

مناطق شهری به علت تمرکز جمعیت، فعالیت و خدمات زمینه مستعدتری را برای وقوع حوادث در بردارند و از این جهت نیاز به برنامهریزی بهمنظور رویارویی مناسب با آنها بیشتر احساس میشود. این وقایع که میتوانند ناشی از یک بحران طبیعی، انسانسازو یا نقص عملکردی و فنی باشند، تهدیدهای مختلفی را برای ساکنان آن به همراه دارند. آنچه که در این پژوهش مورد توجه قرار گرفته، ارایهی چارچوبی جامع بهمنظور ارزیابی ریسک بحرانهای محتمل در یک فضای شهری است. هدف از ارایه این چارچوب، در اختیار داشتن ساختاری است که ریسک آسیبپذیری شهری و نواحی مختلف آن را مورد ارزیابی قرار دهد تا مدیران شهری را قادر سازد که در تخصیص منابع و انجام فعالی تها ی پیشگیرانه و کاهش دهنده آسیبهای ناشی از این ریسکها، هدفمندتر عمل نمایند. با بررسی مطالعات داخلی و خارجی انجام شده در حوزه مدیریت ریسک شهری، در این مقاله، انواع بحرانهای محتمل در یک منطقه شهری، معرفی میگردند و 8 گروه اصلی ریسک بهعنوان ریسکهای زیست محیطی، قانونی، اجرایی، تکنولوژیکی و فنی، اجتماعی، اقتصادی، ایمنی و سیاسی و اداری تعیین و زیرمجموعههای هر یک از این گروهها تعیین میشوند. همچنین معیارهای مختلفی که در ارزیابی دقیقتر ریسکها نقش موثر ی دارند ، به بحث گذاشته میشوند. در ادامه شاخصهایی که بهمنظور سنجش هر یک از معیارها با توجه به هر یک از بحرانها تدوین شده است، ارایه خواهد گردید. در نهایت با بررسی روشها و مدلهای متداول در حوزه ارزیابی ریسک (از قبیل مدلهای شناخته شده جهانی در زمینه ارزیابی ریسک، مدلهای تصمیمگیری چندمعیاره و ...) الگوی پیشنهادی جهت ارزیابی ریسکهای شهری معرفی گردیده و از این مدل برای ارزیابیهای مورد نیاز در فرایند بهره گرفته شده است. به بیانی دقیقتر با استفاده از این الگو ابتدا اوزان هر یک از معیارهای ارزیابی ریسک در شهر مشهد تعیین میشود. سپس گروههای اصلی و فرعی ریسک بر اساس نظرات خبرگان و بر مبنای این معیارها مورد ارزیابی قرار میگیرد. همچنین، تاثیر معیارهای شناسایی شده در ارزیابی ریسک و تاثیر گروههای اصلی ریسک بر یکدیگر نیز با استفاده از تکنیک DEMATEL ،سنجیده میشود. لازم به ذکر است که در فرایند این ارزیابیها، نظرات خبرگان فعال در حوزه مدیریت بحران شهر مشهد به وسیله پرسشنامه جمعآوری گردیده است.

مدیریت ریسک شهری، آسیبپذیری، تابآوری، مدیریت بحران، روشهای تصمیمگیری چندمعیاره