حجت فرقانی - مدیر منطقھ ۱۱ شھرداری مشهد
ریحانه علایی - مشاور جوان منطقھ ۱۱ و دانشجوی دکتری برنامھ ریزی شھری
علی خوشاب - دانشجوی دکتری برنامھ ریزی شھری

برنامه ریزی شهری مبتنی بر خطر و افزایش مشارکت مردمی در هنگام بروز سوانح طبیعی و انسانی یکی از اصول اساسی است که به صورت موثردر مباحث شهرسازی مورد توجه محافل علمی و اجرایی قرار گرفته است. رشد روزافزون جمعیت بزرگ شهری و تراکمبالای انسانی از یکسو و عدم رعایت استانداردهای اولیه در ساخت و سازها، کیفیت زندگی و رشد هوشمندانه کالبد شهری از سوی دیگر میزان درجه خطر پذیری شهرهای کشور را به طرز معناداری افزایش داده است. کلانشهر مشهد به دلیل موقعیت استراتژیکمنطقه ای و همچنین به عنوان یکی از کانون های عمده جذب جمعیت مهاجر در سالهای اخیر از رشد بی برنامه ای همراه بوده استبطوریکه در پیش بینی های طرح جامع در افق 1405 ، جمعیت شهر مشهد به 3.856.000 نفر و با مساحتی بیش از 300 کیلومتر مربعخواهد رسید. رشد سریع جمعیتی و کالبدی، عدم توجه به استانداردها، کاهش میزان حس تعلق و همکاری و کاهش میزان بودجهعمرانی شهرداریها، مهمترین عواملی هستند که در افزایش میزان خطر پذیری این کلانشهر تاثیرگذار می باشند از این رو با توجه به ضرورت مسیله پیشرو این پژوهش سعی دارد با توجه به روش تحقیق کمی و با استفاده از ابزارهای مصاحبه و پرسشنامه بهسنجش وضعیت میزان تاب آوری شهر مشهد در 4 شاخص (اجتماعی،اقتصادی، زیرساختی و نهادی) در سطح هسته مرکزی شهرمشهد و مناطق، 3 و 11 بپردازد. علت انتخاب این مناطق مقایسه تطبیقی است که در زمینه تاب آوری انجام میگیرد بطوریکه حوزهمرکزی شهر مشهد دارای بیشترین بافت فرسوده، منطقه 3 دارای کمترین میزان برخورداری شهری و منطقه 11 فاقد بافت فرسوده و حاشیه ایست. با توجه به توزیع 384 پرسشنامه (مبتنی بر فرمول کوکران) و تحلیل در نرم افزارSPSS نتایج پژوهش نشان داد که در بین ابعاد مختلف تاب اوری در مجموع مناطق تحت نمونه از وضعیت مناسبی برخوردار نیستند بطوریکه هسته مرکزی شهرمشهد در ابعاد زیرساختی ، منطقه 3 در زمینه نهادی و منطقه 11 در زمینه اجتماعی از بدترین وضعیت برخوردار بوده اند. در جهت ارایه راهکارها نتایج پژوهش در قالب سوالات باز قرار گرفت و با توجه به مصاحبه نیمه ساختاریافته ای که با 12 نفر از مدیران این حوزه ها(شهرداری ثامن، 3 و 11 ) شکل گرفت راهکارهای در جهت خروج از آسیب های فعلی داده شد که در قالب راهبردهای نهایی برای تاب آور کردن این مناطق داده شد.

تاب آوری شهری، کاهش آسیب پذیری، شهر مشهد