یعقوب ایران منش - استادیار پژوهش مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان چهارمحال بختیاری شهرکرد
هرمز سهرابی - استادیار دانشگاه تربیت مدرس دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی نور مازندران ایران
خسرو ثاقب طالبی - دانشیار موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور تهران ایران
حسن جهانبازی گوجانی - استادیار پژوهش مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان چهارمحال بختیاری شهرکرد

یکی از روش های برآورد زی توده در سطح توده استفاده از عامل بسط زی توده است. عامل بسط زی توده، در واقع نسبت کل زی توده اندام های هوایی درخت به یکی از فاکتورهای اندازه گیری شده برای درختان سرپا، است. عموما در تهیه طرح های جنگل داری که با هدف مدیریت صحیح منابع جنگلی انجام میشوند، ارزیابی سیستماتیک و جامعی از عرصه های موجود به عمل آمده و درنتیجه، اطلاعات قابل اطمینان فراوانی نظیر حجم تنه، سطح مقطع برابرسینه فراهم میشود. از اطلاعات موجود میتوان به عنوان داده های پایه در برآوردهای زی توده و اندوخته کربن درختان استفاده نمود. این تحقیق در جنگل های منطقه آتشگاه شهرستان لردگان در استان چهارمحال و بختیاری انجام شد. به این منظور ابتدا 30 درخت در دو فرم رویشی شاخه و دانه زاد به صورت تصادفی انتخاب شدند. زیتوده واقعی درختان انتخاب شده به روش قطع و توزین اندازه گیری شد. به منظور دستیابی به بهترین نسبت BEF ،متغیرهای مختلف چند بعدی و ترکیبی تعریف و مورد استفاده قرار گرفت. مقدار زی توده واقعی و زیتوده برآوردی درختان با استفاده از عامل بسط زیتوده، مقایسه و صحت و دقت برآورد مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان داد که در هر دو فرم رویشی بلوط ایرانی، استفاده از متغیرهای ترکیبی نتایج بهتری را در محاسبه نسبت BEF در برآورد زی توده روی زمینی نشان میدهد. قطر برابر سینه، قطر تاج و ارتفاع کل از متغیرهایی هستند که در اکثر آماربرداری های این گونه در غرب کشور مورد استفاده قرار گرفته اند. بنابراین درصورت دسترسی به این سه متغیر، استفاده از فاکتور ترکیبی قطر برابرسینه × قطرتاج × ارتفاع کل به دلیل درصد اشتباهات و درصد اریبی کمتر، به منظور تعیین عامل بسط زی توده در درختان تک پایه توصیه میشود. در پایه های شاخه زاد نیز متغیر ترکیبی قطرتاج × ارتفاع تاج در تراکم تاج از کمترین درصد اریبی و RMSE و بنابراین بیشترین دقت دربرآورد زی توده برخوردارند.

عامل بسط زی توده، بلوط ایرانی، اندوخته کربن، زاگرس مرکزی