مروری بر بررسی شاخص های چندگونه ای در پایش اثرات انسانی بر تنوع زیستی

تنوع زیستی به عنوان یکی از مولفه های کلیدی پایداری محیط زیست شناخته شده است. بررسی تغییرات تنوع زیستی و دستیابی به اهداف نیازمند به کارگیری شاخص های موثر می باشد. در مقاله حاضر، به بررسی و مقایسه شاخص های رایج تنوع چندگونه ای که در مقیاس جهانی و منطقه ای بکار می روند، می پردازیم. همچنین ویژگی های اساسی کاربردی این شاخص های تنوع را به صورت جزیی و ترکیبی مورد بررسی قرار داده و آنها را با توجه به عملکرد زیست محیطی، تدابیر راهبردی و دیگر مفاهیم اصلی مورد ارزیابی قرار دادیم. شاخص های تجزیه و تحلیل شامل شاخص های مبتنی بر گونه و جمعیت، شاخص سیاره زنده و شاخص فهرست قرمز، و همچنین شاخص های مبتنی بر اکوسیستم مانند شاخص سرمایه طبیعی و شاخص پایداری تنوع زیستی. ما همچنین ارزیابی مفاهیم اکولوژیکی مانند شاخص تغذیه ای دریایی و شاخص یکپارچگی زیستی را نیز مد نظر قرار دادیم. تجزیه و تحلیل شاخص ها در بخش های زیست محیطی، پایه ای و یا راهبردی متفاوت است. شاخص های تنوع زیستی چندگونه ای نشان دهنده روند منفی غالب استرسورها در طبیعت بوده که در نتیجه فشارهای تحمیلی از سوی انسان، به ویژه تغییر پوشش طبیعی زمین است. بنابراین ازدست دادن تنوع از پیشرفت اقتصادی اجتماعی جدا نیست. ما نشان می دهیم که شاخص های حاضر شامل ترکیبی متعادل از جنبه های مهم تنوع زیستی است و برخی نیز تشدید سیاست را داراست. ارتقاء شاخص تنوع زیستی باید برای پایش، مدل سازی و در جهت چارچوب تصمیم گیری بیشتر توسعه داده و یکپارچه شوند.