بابک بحرینی نژاد - عضو هیات علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی اصفهان
زهرا جابرالانصار - کارشناس ارشد جنگل و مرتع مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی اصفهان
مهدی میرزا - عضو هیات علمی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور

آویشن دنایی با نام علمی daenensis Thymus یکی از گونه های بومی کشور ایران میباشد و سالیان درازی است که از آن به عنوان یک گیاه دارویی مهم استفاده میگردد. شرایط رویشگاهی برای تولید گیاهان دارویی به لحاظ تاثیر بر مقادیر و نوع ترکیبات موثره دارویی از اهمیت زیادی برخوردار می باشد. از آنجا که این گونه گیاهی یکی از باارزش ترین گیاهان منطقه زاگرس مرکزی است و کاربرد دارویی فراوانی برای آن ثبت شده است و در صورت بهره برداری بی رویه ممکن است در معرض خطر انقراض قرار گیرد، بنابراین با بررسی شرایط مناسب اقلیمی و مطالعه ارتباط عوامل اکولوژیک با مقادیر و نوع ترکیبات شیمیایی اسانس این گیاه می توان مناطق مناسب رویشگاهی را شناسایی و با معرفی نقش هریک از این عوامل بر مقادیر و نوع ترکیبات اسانس نسبت به تولید آن براساس الگوبرداری از طبیعت اقدام نمود لذا در این پژوهش به بررسی ارتباط برخی از عوامل اصلی اکولوژیکی رویشگاه های گیاه آویشن دنایی و نوع ترکیبات آن پرداخته شد . به این منظور، 5 رویشگاه عمده آویشن دنایی در استان چهارمحال و بختیاری شناسایی و پس از جمع آوری نمونه های گیاهی و خشک شدن، به وسیله دستگاه کلونجر اسانس گیری شد و ترکیبات آن به وسیله دستگاه GC و MS/GC شناسایی گردید. خصوصیات بیواقلیمی و توپوگرافی(12 عامل) در رویشگاهها تعیین و آنالیز رج بندی به منظور بررسی ارتباط بین ترکیبات موثر و خصوصیات محیطی انجام گردید. نتایج نشان داد عواملی از قبیل شیب رویشگاه، بارندگی در خشکترین فصل ، بارندگی در مرطوب ترین ماه، همدمایی و متوسط دما در مرطوب ترین و گرم ترین فصل از تاثیرگذارترین عوامل بودند. تغییر محتوای تیمول روند منظمی را در ارتباط با تغییرات رطوبت در خاک داشت. به طوری که همزمان با افزایش میزان رطوبت در خاک از محتوای تیمول کاسته شد. همچنین مشاهده شد که مقادیر کارواکرول با میزان شیب و بارندگی های فصلی ارتباط نزدیکتری دارد.

اسانس،رج بندی، عوامل اکولوژیکی، چهارمحال و بختیاری، آویشن دنایی