علی دربان - کارشناس معماری دانشگاه آزاد اسلامی واحد مسجد سلیمان
زهرا عزیزی شیرکوهی - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن
مریم مرادی فر - کارشناس معماری دانشگاه شهید اشرفی اصفهان

وقتی نام بازار را بر زبان می آوریم در ذهن مردم تصویر مکانی مملو از مغازه و راهروهای مسقف نقش می بندد. این تصویر، شکل فیزیکی همان بازار سنتی است که در سال های متمادی، نقش و جایگاهی مختص به خود داشته و با یک مرحله از توسعه کشور در گذشته وابستگی دارد. اما در حال حاضر، بازار در ذهن نسل جدید تصویری متفاوت با آنچه در اذهان پیشینیان بوده، دارد. آنچه بازار سنتی را به بازار مدرن پیوند می دهد و وجه مشترک این دو محسوب می شود. مبادله داوطلبانه و آزاد است. این امر از گذشته جریان داشته و هم اکنون هم اتفاق می افتد. اما وقتی ظرف نهادی بازار دگرگون می شود به این معنی که قواعد حاکم بر آن تغییر می کند تصویری متفاوت از بازار با آنچه در گذشته بوده مشاهده می کنیم. گذشته از امروز تحول تاریخی، این بررسی حداقل دو خاصیت می تواند داشته باشد. اول درک اینکه بازار در مقاطعی از تاریخ گذشته ما نقشی فراتر از مکان مبادله کالا ایفا کرده که ممکن است در زمان حاضر دیگر آن نقش را نداشته باشد. یا اینکه ما چه انتظاری می توانیم از بازار به عنوان مکانی که مبادله در آن اتفاق می افتد، داشته باشیم. این میتواند به ما کمک کند تا بفهمیم چرا زمانی نقش آفرینی بازار در کشور ما نقش آفرینی سیاسی یا فرهنگی شده و اینکه چرا در زمان فعلی ممکن است این نقشها وجود نداشته یا تغییر کرده باشد. خاصیت دوم هم اینکه ما مفهوم بازار را به عنوان یک ساز و کار از مفهوم آن به معنای مکان مبادله جدا کنیم تا بتوانیم در اقتصاد، ساز و کار را مدنظر قرار دهیم. این شاید بهانه ای باشد که بتوانیم بهتر ساز و کار را درک و آن را در جامعه نهادینه کنیم.

بازار سنتی، بازار مدرن، کارکردهای اجتماعی، اقتصادی