بررسی ویژگی های شاهنامه های شیراز آل اینجو و مقایسه آن ها با شاهنامه کاما

پژوهش در باب هنرهای ایرانی- اسلامی قدم گذاردن در ورطه ای است که پایانی ندارد؛ چرا که هنر در مرز و بوم ما ریشه در استعاره، نماد، نشانه، اعتقادات، عرفان، سنت، اقلیم، آداب و رسوم، ریاضی، هندسه و نجوم دارد که هر کدام بابی تازه در جست و جو و کنکاش را پیش روی ما می گشاید، لذا با شناخت صحیح از فرهنگ حاکم در هر دوره می توان تا حدودی عوامل تاثیرگذار در شکل گیری هنر آن دوران را بررسی نمود. مکتب نگارگری شیراز آل اینجو یکی از مکاتبی است که علی رغم دوران پر تنش ایلخانی و گرایش به چینی مآبی، به کارگیری شیوه های بارز ایرانی به خصوص بازگشت به اسلوب های ایرانی دوره ی سلجوقی و ایران باستان، در این مکتب مشخص است. بنا به نظر برخی محققین، استفاده از قاب های تصویر پلکانی افقی و فراز نمودن تصاویر از پایین به بالا که یاد آور قاب تصویر های دوره هخامنشی و ساسانی است؛ همچنین برهم کنش منطقی خط و تصویر و استفاده از سبک نوشتاری ستون دار، با چهار یا شش و یا بیشتر، که نگارگر را در جهت طراحی بهتر اشکال کمک می کند، از خصوصیات بارز این سبک است. بهنظر میرسد، الگوهای مورد استفاده در نسخ اینجو، به طور مستقیم، برگرفته از شاهنامه های مصور نیستند، تا هنرمندان از حیث مضامین و شیوه انتخاب مجالس از آن ها سود جویند. برخی از محققین معتقدند تنها دو شاهنامه پیش از 700 ه.ق وجود دارد که هر دو غیرمصورند؛ که از حیث شیوه ی خطاطی و تذهیب کاری غنی، مورد توجه اند و هیچ تصویری در آن ها وجود ندارد. هر چند استفاده از از روش قاب پلکانی و خطوط چند ستونی در این عصر بسیار رایج است، ولی با تحقیقات انجام گرفته مشخص می شود که سابقه استفاده از این اسلوب کاری در شاهنامه ی کاما خود نمایی می کند. با دیدن تنها دو تصویر از این شاهنامه می توان برخی الگوهای تصویری چون کوه های مثلثی و رنگین متداول و قاب های پلکانی در سبک اینجو را یافت.

Keywords:

نگارگری , سبک اینجو , شاهنامه های کوچک , شاهنامه کاما , قاب پلکانی