محمد اکبرپور - استادیار دانشکده ادبیات و علوم انسانی، گروه جغرافیا، دانشگاه رازی
مجتبی نوری - دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت پایدار روستایی دانشگاه رازی

در طول تاریخ روستاها قبل از شهر ها پدید آمدند. روستاها به عنوان واحد های تولیدی و منابع تامین کننده بخش عمده ای از مواد اولیه و غذایی مردم، در سیاستگزاری ها و برنامه ریزی های دولت اهمیت بالایی دارند. روستا و زندگی روستایی اگرچه اکنون جمعیتی معادل یک چهارم جمعیت ایران را شامل می شود، اما در تمام طول تاریخ شکل غالب زندگی ما بوده است و ما از دیرباز در ایران با دو نظام آبادی نشینی و چادرنشینی آشنایی داشته ایم . جامعه روستایی ایران در طول تاریخ در معرض تغییرات اقتصادی و اجتماعی فراوانی قرار گرفته است. بررسی تحولات جمعیت ایران نشان می‎دهد که همواره در ادوار تاریخی مختلف روند جمعیت کشور با فراز و نشیب‎هایی به سمت افزایش جمعیت شهرنشین و کاهش جمعیت روستانشین سوق پیدا کرده است، لیکن آنچه که مسلم است افزایش سهم جمعیت شهرنشین و کاهش سهم جمعیت روستانشین در ترکیب جمعیت کشور در چند دهه گذشته نسبت به قبل از آن شدت بیشتری به خود گرفته است که ناشی از توجه بیشتر به امر توسعه شهری و در مقابل بی توجهی به امر توسعه ی روستایی بوده است. به هرجهت ادامه این روند آینده روستاهای ایران را در بستر جغرافیایی ایران با چالش مواجهه می سازد. سوال اساسی این است که با ادامه روند کاهش جمعیت روستانشینان و بی توجهی به روستاها چه آینده ای را در قلمرو سرزمینی می توان برای روستاهای کشور ترسیم نمود و یا به عبارتی دیگر روستاهای ما در آینده کشور به لحاظ اقتصادی و اجتماعی چه جایگاهی خواهند داشت جهت پاسخ گویی به این سوال از روش مطالعات اسنادی با بررسی منابع کتابخانه ای با تاکید بر تاریخ روستاهای ایران و اسناد برنامه های عمرانی در قبل از انقلاب و برنامه های توسعه در بعد از انقلاب استفاده شده است . یافته ها نشان می دهد که در گذشته روستاهای ما در ساختار اقتصادی و اجتماعی نقش قابل توجهی نسبت به زمان حال داشته اند.این مقاله در پی آن است که جهت بهبود و افزایش بیشتر نقش روستاها در فرآیند توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور راهکار هایی را ارایه دهد.

روستا، قلمرو سرزمینی، آینده، روستاهای ایران