مریم قربانی پور - دانشجوی کارشناسی معماری
اباصلت عسکری رابری - عضو هیات علمی دانشگاه حکیم سبزواری

آموزش و به تبع آن محیط های آموزشی بیشترین اثر و نقش را بر ذهنیت و تمدن سازی جوامع دارند. لازمه ی اصلاح کالبد آموزش و پرورش، ایجاد فضاهای مرتبط با فعالیت دانش آموزان است؛ فضاهایی که دارای شرایط مناسب و مطلوب برای رشد فیزیکی ذهنی، عاطفی و اجتماعی کودکان می باشد. اما امروزه طراحی فضاهای معماری غالبا تحت تاثیر نگرش های مبتنی بر اصالت خرد و اثباتی، عینیت یافته است. رویکرد علمی و اثباتی انسان را از تماس دست اول و ملموس اشیاء و واقعیت ها محروم نموده و او را در دنیای انتزاعی، غیر واقعی و ساختگی به دام انداخته است. کودکان به جای لمس خاک و چوب و سنگ و گل، در دنیای مجازی رسانه های گوناگون غوطه می خورند. آنچه حاصل آمده، غیر مکان ها و فضاهای تهی هستند، فضاهایی که گرچه به مدد بالاترین امکانات علمی و تکنولوژی موجودیت یافته، گویی هنوز در انتظار نفسی مسیحایی اند که در آن ها روحی بدمد. این مقاله با رویکردی پدیدارشناسانه ابتدا به تبیین حس مکان و مولفه های آن از جمله دیالکتیک درون و بیرون، تمرکز و محصوریت، مرز و قلمرو، جهت یابی و شناسایی پرداخته و سطوح مختلف حاس مکان را مورد بررسی قرار می دهد. با توجه به تاثیر حس مکان در ایجاد حس تعلق و افزایش حضور فعال کودکان در فضاهای آموزشی، که در نتیجه باعث افزایش کمی و کیفی آموزش می گردد، این پژوهش با بهره گیری از مطالعات کتابخانه ای و مقالات منتشر شده در سایت های معتبر، به جست و جوی راهکارهایی برای ارتقاء فضا به مکان در محیط های یادگیری می پردازد.

حس مکان، مولفه های مکان، حضور موثر، حس تعلق، محیط های یادگیری