محمد گل محمدی - دانشگاه آزاد اسلامی، واحد سراب، گروه معماری، سراب، ایران، هیات علمی تمام وقت واحد سراب

معماری در جھان اسلام یکی از بزرگترین جلوه ھای ظھور یک حقیقت ھنری در کالبد مادی بشمار می رود. از لحاظ تاریخی معماری اولین ھنری بشمار می آید که توانست خود را با مفاھیم اسلامی سازگار نموده و از طرف مسلمانان مورد استقبال قرار گیرد. معماری اسلامی بعنوان یکی از موفق ترین شیوه ھای معماری در تاریخ معماری جھان قابل بازشناسی است. در یک نگاه جامع نگر می توان پیوستاری ارزشمند و پویا را در بناھای اسلامی مشاھده کرد که موجب شده تمامی آنھا در قالبی واحد با عنوان معماری اسلامی در کنار یکدیگر قرار گیرند. تبیین مبانی شھرسازی اسلامی براساس تعالیم قرآنی درشھرھای معاصر یک ضرورت است. از این مبانی در صورت تدوین شدن، معیارھایی قابل استخراج خواھند بود که چنانچه در دسترس عموم، به ویژه طراحان و برنامه ریزان و تصمیم گیرندگان قرار گیرد، امکان ارزیابی طرح ھا و برنامه ھا، بافت ھای شھرھای تاریخی و متاخر، ایده ھا و الگوھای وارداتی فراھم خواھد شد. اسلام به عنوان یک فضای فرھنگی و یک فضای ارتباطی ممتاز بر مناظر شھری، سیمای ظاھری شھرھا، ساختار آنھا، نحوه کار آنھا با یکدیگر و با محیط اطرافشان تاثیر می گذارد. اسلام با دیگر مذاھب متفاوت است و در برگیرنده ی یک مفھوم کلی سازماندھی زندگی، روی زمین می باشد. اسلام جھت تحقق آرمانھای خود به شھر نیاز دارد و به ھمین دلیل، توجه به شھر و شھرنشینی از نظر اسلام ورعایت اصول و معیارھای اسلامی به خصوص بعد بصری از اھمیت بالایی برخوردار است. از این رو مقاله حاضر سعی بر این دارد که ضمن بررسی و بیان برخی اصول و معیارھای شھراسلامی، تاثیر مھم عناصر بصری شھر اسلامی را عنوان کرده و به بررسی وضیعت شھرھای موجود و نقش عناصرکلیدی اسلامی در این شھرھا بپردازد. در پایان پیشنھادھایی ارایه می گردد. نتایج به دست آمده در این تحقیق بیانگر این است که با وجود نقش و اھمیت بالای معیارھا و عناصر شھر اسلامی در سیمای بصری شھرھا، امروزه شاھدکم توجھی به این مھم ھستیم.

شهرسازی، معماری، اسلام، عدالت، سیمای بصری