محمود آذری - استادیار گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست دانشگاه فردوسی مشهد

فرسایش خاک و تولید رسوب یکی از مشکلات جدی در حوزه های آبخیز سدهای کشور می باشد که ضمن هدر رفت خاک باعث تجمع رسوب در مخازن سدها و افت کیفیت آب می گردد. لذا یکی از مهمترین اهداف در بیشتر مطالعات آبخیزداری حفاظت خاک و کنترل رسوب ورودی به سد ها می باشد. کنترل رسوب ورودی به مخزن سد تهم در استان زنجان جایگاه ویژه ای در مدیریت حوزه آبخیز برخوردار بوده است. بدین منظور اقدام به تثبیت آبراهه های فرسایشی و کنترل رسوب از طریق احداث بیش از 500 سازه سنگ و ملاتی و خشکه چین گردیده است. با توجه به اهمیت میزان تاثیر اقدامات اجرایی آبخیزداری، این تحقیق به دنبال امکان تعیین تاثیر اقدامات آبخیزداری اجرا شده در سطح حوزه آبخیز تهم از طریق مقایسه مقدار رسوب اندازه گیری شده در دو دوره قبل و بعد از اجرای اقدامات آبخیزداری میباشد بدین منظور آمار رسوب روزانه برای ایستگاه بالادست سد برای دو دوره قبل و بعد از اقدامات آبخیزداری اخذ گردید و با استفاده از نرم افزار آماری SPSS مقایسه گردید. نتایج تحلیل های آماری نشان می دهد که بارندگی سالانه و رسوب در دو دوره اختلاف معنی داری ندارند اما در مورد دبی این تغییرات معنی دار می باشد. عدم وجود اختلاف معنی دار در میزان رسوب ورودی با توجه به حجم عظیم سازه می تواند ناشی از تعداد داده اندازه گیری کم رسوب در طول دوره، نبود داده اندازه گیری در رژیم های مختلف جریان مخصوصا مواقع سیلابی باشد.

ارزیابی اقدامات آبخیزداری، رسوب معلق، سد اصلاحی، تهم زنجان