مهرداد جاویدی نژاد - دکتری معماری، عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی
فرید زمانی دهکردی - کارشناس ارشد معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

معماری کوچ، زاده شیوه خاص معیشت عشایر است. که بنا بر حرکت منظم و دایمی آنها و باتوجه به موقعیت جغرافیایی، و نوع مصالح در دسترس و با کمترین و ساده ترین امکانات شکل میگیرد. ساختار فضاها و اجزای سازنده آن به گونه ای است که امکان تغییرات کالبدی را برای استفاده نیازهای متنوع و همچنین تنظیم شرایط محیطی میسر میکند و در هنگام کوچ و در اندک زمانی برچیده می شود و اجزای جدا شده آن حمل می گردد تا در مکانی دیگر دوباره برپا شود. این گونه معماری بدوی پس از یکجانشینی انسان متمدن رو به فراموشی رفت، اما امروزه ویژگی های آن به عنوان قابلیت های پراهمیتی در شرایط زندگی کنونی شهرها مطرح میشود و بررسی مصادیق معماری امروز در این زمینه نشان می دهد که طیف وسیعی از ایده های مبتنی بر سیستم های متحرک و انعطاف پذیر بر پایه نظام معماری کوچنشینان در چند دهه اخیر به منصه ظهور رسیده است. معماری کوچ گونه ای از معماری گذشته ایران است که با توجه به ویژگی های منحصر به فردی که دارد می تواند منبع الهام بخشی موثری در طراحی معماری واقع گردد و امکان بازنگری و بازاندیشی را در اصول ثابت و از پیش فرض شده معماری فرآهم کند. در این خصوص این مقاله در پی آن است تا با نگاهی به معماری کوچ و برخی ویژگی های معمارانه آن از قبیل حرکت و انعطاف پذیری، به بررسی تجربه هایی که در این حیطه به منصه ظهور رسیده اند بپردازد. این تحقیق با بررسی سیاه چادرها به عنوان نمونه موردی و بر پایه مطالعات کتابخانه ای و با روش تحلیل محتوای کیفی داده ها به انجام رسیده است.

معماری کوچ، سیاه چادرها، تجربه های جدید، حرکت، انعطاف پذیری