فاطمه میسمی - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری دانشجوی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان (خوراسگان)
عبدالله جبل عاملی - دکتری معماری، استاد دانشکده معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان (خوراسگان)

معماری دارای هویتی است که بیانگر ارزشهای حاکم بر جامعه و مبین ارزشهایی است که جامعه به آنها تمایل دارد. برگیری طرح های سنتی از شاخصه های خانه های بومی امروزه می تواند راهگشای بسیاری از معضلات و کمبودهای طراحی شهری و منازل مسکونی و محیط های پیرامونی ما باشد، معماران گذشته برای اینکه خانه ها به واقع مظهر و مایه آرامش و آسایش شوند تدابیر گوناگونی را به کار می بسته اند و در این رابطه تجارب ارزشمندی به دست آورده بودند. به گونه ای که به سادگی می توان با بررسی میدانی خانه های سنتی در شهری نظیر اصفهان در دوره های مختلف تاریخی، به کلید واژه های مناسب طراحی خانه هایی مناسب با اقلیم و فرهنگ سازگار با روحیه مردم واری دست یافت. از آنجا که بررسی همه این تجارب نیازمند به پژوهشی جامع و کامل داشته و قابل بیان در چندین مجلد کتاب می باشد به این جهت برای نشان دادن نمودی کوچک از هنر معماران گذشته در این مقاله به صورت محدود با بررسی نمونه موردی خانه شیخ الاسلام سعی شده به شاخصه های اثر گذار و متناسب با طرح های امروزی در طراحی های جدید دست یافت. در پژوهش حاضر، خانه سنتی شیخ الاسلام مورد مطالعه قرار گرفته است و نتیجه ی حاصل از این بررسی نشان می دهد که در طراحی خانه های سنتی ایران، معمار آشنایی کامل با مولفه های هویت ساز یعنی ارزشهای ملی و دینی و ... دارد که همه ی آن شیوه ها را در معماری وارد نموده است. در نظر گرفتن هویت در بررسی خانه شیخ الاسلام به عنوان عنصر شاخص مورد مطالعه در این پژوهش، به دلیل پر رنگی این مولفه در این ساختار سنتی بوده است. به این جهت ابتدا تعریفی از هویت و هویت سازی در معماری ارایه شده و سپس خانه ی شیخ الاسلام، مورد مطالعه قرار گرفته است و نتیجه حاصل از این بررسی نشان می دهد که در طراحی خانه های سنتی ایران، معمار اشنایی کامل با مولفه های هویت ساز یعنی ارزشهای ملی و دینی و ... دارد که همه ی آن شیوه ها را در معماری وارد نموده است.

هویت ملی، بوم گرایی، معماری سنتی، خانه ایرانی، خانه شیخ الاسلام