رضا دنیوی - دانشجوی کارشناسی ارشد مکانیک سنگ دانشگاه صنعتی امیرکبیر تهران
کوروش شهریار - استاد دانشکده معدن دانشگاه صنعتی امیرکبیر تهران
حسین میرمحرابی - کارشناس ارشد خط ۲ قطارشهری مشهد
حمیدرضا کریمی - دانشجوی کارشناسی ارشد مکانیک سنگ دانشگاه صنعتی امیرکبیر تهران

شهرهای بزرگ اغلب در مناطقی با سابقه تمدنی بالا تشکیل شده اند. با توجه به اقلیم خشک کشور، قنات همواره راهکار بدون رقیب گذشتگان جهت مقابله با کم آبی بوده است. با گذر زمان، ازدیاد برداشت آب با استفاده از راهکارهایی همچون حفر چاه از یک طرف و کمبود بارش ها از طرف دیگر باعث خشک شدن اغلب قنات ها شده و از سوی دیگر گسترش شهرها باعث دفن کنترل نشده این قنات ها گردیده است. با توجه به اینکه در اغلب شهرها سیستم دفع فاضلاب بصورت جذبی بوده، قنات ها بصورت سیستم زهکشی عمل کرده و باعث انباشت آب های زیرزمینی و فاضلاب ها در برخی بخش ها گردیده اند که علاوه بر مشکلات آلودگی آب های زیرزمینی بعلت عدم تصفیه طبیعی فاضلاب ها باعث پیدایش مشکلات عدیده ای همچون هجوم آب، نشست و غیره در حفاری تونل های شهری شده اند. از اینرو خطر برخورد با قنات های متروکه در حفر تونل های شهری اجتناب ناپذیر است. با توجه به اینکه دشت مشهد یکی از پرتراکمترین مناطق کشور از منظر قنات است؛ مطالعه مخاطرات برخورد با قنات ها طی اجرای تونل های شهری دارای اهمیت زیادی است و عدم توجه به آن خسارات مالی و جانی گزافی درپی خواهد داشت. هدف تحقیق حاضر آشنایی با این مخاطرات و تمهیدات مربوطه و بررسی آن در دشت مشهد با توجه به ویژگی های دشت مشهد و تجربیات اجرای خطوط 1 و 2 قطار شهری است؛ نهایتا به کمک سه پارامتر بافت خاک، حضور قنات و سطح آب زیرزمینی مدلی کیفی از پتانسیل این خطر برای حفریه های شهری مشهد ارایه شده است.

مخاطرات تونل سازی ، خطر برخورد با قنات، مدیریت مخاطرات ، قطارشهری مشهد، بهینه سازی زمان و سرمایه