نجمه قاسم زاده - دانشجوی کارشناس ارشد طراحی شهری، گروه معماری، دانشگاه پیام نور تهران شرق
شریفه سرگلزایی - هیات علمی دانشگاه زابل، دانشجوی دکتری شهرسازی، گروه شهرسازی، دانشگاه هنر اصفهان

امروزه به دلیل افزایش جمعیت و نیاز به اماکن مسکونی، ساخت مجتمع های مسکونی رو به فزونی می باشد. اگرچه مشکل اسکان به این شیوه با وجود مجتمعهای مسکونی متعدد در شهرهای بزرگ و وجود شهرهای جدید حل شده است، اما این نوع اسکان خانوارهای با پیشینه فرهنگی متفاوت به صورت مجتمع باعث بروز مشکلاتی در راستای کاهش کیفیت سطح زندگی شهری و در نتیجه کاهش سرزندگی در این نوع مجتمع های مسکونی و تبدیل آنها به مجتمع های خوابگاهی شده است. این مقاله چارچوبی جهت افزایش میزان سرزندگی پایدار در مقیاس محله را طرح و ارایه می نماید. در این طرح برای رسیدن به سرزندگی پایدار در مجتمع های مسکونی پنج شاخص پایداری شامل شاخص های اقتصادی، کالبدی - فیزیکی، اجتماعی - فرهنگی، زیست محیطی، مدیریتی، تصمیم گیری و شیوه های اجرایی به عنوان شاخص های اصلی و بر اساس مرور دقیق منابع موجود معیارهای سرزندگی متناسب با شاخص های پایداری به عنوان زیرشاخص ها در نظر گرفته شده است. در این پژوهش از روش تحلیل سلسله مراتبی و نرم افزار Expert choice برای تحلیل داده هایی که از طریق مشاهده عینی، عکس برداری و تهیه پرسشنامه جمع آوری شده است، استفاده می شود. مجتمع کوی اساتید دانشگاه زابل به عنوان نمونه بر اساس این شاخص ها مورد بررسی میدانی قرار گرفته است. در این روش شاخص ها بر اساس شرایط بومی اولویت بندی شده و وزن شاخص ها در مجتمع مسکونی اساتید در دانشگاه زابل تعیین و بر اساس وزن آن ها میزان سرزندگی در این مجتمع مسکونی مشخص می شود. در نهایت با جمع بندی و تحلیل برداشت های انجام شده از محدوده مورد مطالعه راهکارهایی جهت افزایش میزان سرزندگی پایدار مجتمع های مسکونی با توجه به شرایط بومی آن منطقه ارایه شده است. این راهکارها به عنوان راهنمایی بومی و علمی می تواند مورد استفاده طراحان و مدیران مجتمع های مسکونی قرار گیرد. مطالعات آتی می تواند به بررسی طراحی محیط با درنظرگرفتن تکنولوژی و فناوری های نوین در فضاهای عمومی مجتمع های مسکونی به عنوان ابزاری جهت انتقال دانش های نوین به بافت های مسکونی موجود در شهرها باشد.

سرزندگی، پایداری، مجتمع های مسکونی، دانشگاه زابل