آرش بغدادی - استادیار گروه دکتری شهرسازی، ، تهران، ایران
مهشاد بختیاری - دانشجوی دکتری شهرسازی ،تهران، ایران

تامین مسکن مناسب به ویژه برای گروههای کمدرآمد شهری از مه مترین مسایل و چال شهای پیش روی کشورهای جهان برای دستیابی به توسعه پایدار محسوب میشود و تقریبا همه کشورهای جهان در این زمینه با معضلات جدی مواجه هستند. براین اساس از دهه های گذشته سیاست های مختلفی برای حل این معضل ارایه و اجرا شده است. مسکن همواره و در طول دوره زندگی انسان، از اولین مراحل تاریخی زندگی بشر تا به امروز یکی از نیازهای اساسی انسان بوده که در راه تامین آن به اشکال گوناگون تلاش و کوششهای فراوانی نموده است. دولتمردان و سیاستگزان وقت نیز در طول تاریخ، هر کدام به نوعی با این موضوع مواجه بوده اند و تامین مسکن را برای تمامی اقشار جامعه، به عنوان یکی از سرفصلهای اساسی و اصلی کار خویش مدنظر داشته اند. کارکرد اصلی مسکن علاوه بر نقش آن به عنوان سرپناه، فراهم آوردن شرایط مطلوب برای خانواده به منظور تحقق فعالیتهای خانوادگی است. یکی از پیامدهای مثبت این امر ثبات و همبستگی خانواده است. با توجه به اهمیت بررسی تجارب جهانی به عنوان راهنمایی برای مدیران، برنامه ریزان و سیاستگذاران مسکن در ایران در این مقاله سعی شده، سیاست های تامین مسکن گروههای کم درآمد شهری در کشورهای مختلف جهان مورد بررسی قرار گیرد. روش مورد استفاده در این مقاله، روش تحلیلی - توصیفی بوده و گردآوری اطلاعات به صورت اسنادی انجام شده است. نتایج این مقاله نشان میدهد که استفاده از تجربیات کشورهای دیگر در خصوص مسکن اجتماعی می تواند آثار سودمند و مفیدی دربر داشته باشد. به ویژه در بخش مسکن کشور که برای اولین موضوعی تحت عنوان مسکن اجتماعی برای اولین بار در کشورهای اروپایی و مقارن با انقلاب صنعتی در قرن نوزدهم میلادی پدیدار گشته است. با توجه به این سابقه طولانی، با بررسی ابعاد گوناگون برنامه مسکن اجتماعی در این کشورها، می تواند به لوازم موفقیت آن آگاهی یافت. این پژوهش ابتدا مرور مختصری به وضعیت مسکن در کشورهای در حال توسعه و فدرال از جمله ایران، امریکا، انگلستان پرداخته تا نشان دهد میزان تاثیر دولت ها بر تسهیل بهره وری مسکن در این دولت ها چگونه است. هدف از ارایه این پژوهش بررسی تجارب و سیاست های برنامه ریزی مسکن گروههای کم درآمد در جهان است، که سیر تاریخی و تکاملی سیاست ها در جهان نیز به گونه ای بوده که کانون توجهات از برنامه فیزیکی و شیوه نامعین مسکن دولتی به تدریج ابتدا سوی سیاست مسکن خودیاری و سپس به طرف سیاست مسکن توانمندسازی گرایش پیدا کرده است. همچنین به نظر می رسد موفقیت بخش مسکن در کشورهای مختلف؛ بیش از هر چیز مرهون رعایت اصول اولیه برنامه ریزی است. شفافیت این بخش به مانند دیگر فعالیتهای اقتصادی در این کشورها، به همراه آمار واقعی و کارآمد و در دسترس باعث شده تا هم برنامه ریزان و هم دس تاندرکاران فعال در بخش مسکن همواره گزینه های مناسب و مطمینی را برای اجرا پیش رو داشته باشند.

مسکن، مسکن اجتماعی، مسکن اقشار کم درآمد، تجربیات جهانی مسکن