افسانه سلیمانی - دانشجوی کارشناسی ارشد برنامه ریزی آمایش سرزمین، پردیس فارابی دانشگاه تهران

واقع شدن بخش های عمده ای از کشورمان در زمره مناطق جغرافیایی خشک و نیمه خشک، ویژگی های خاص توپوگرافی، توزیع ناموزون زمانی و مکانی بارندگی ها و استحصال و مصرف بی مهار منابع محدود آبی، موجب شده تا اکثر مناطق آن در مرز تنش آبی قرار گیرد، تا حدی که عواقب آن آینده ای نگران کننده در پی خواهد داشت که نشانه های آن از هم اکنون نمایان است. با توجه به میزان منابع آب و سرانه مصرف، ایران از جمله کشورهایی است که در گروه کشورهای مواجه با کمبود فیزیکی آب قرار دارد. این گروه شامل کشورهایست که در سال 2025 با کمبود فیزیکی آب مواجه هستند. این بدان معناست که حتی با بالاترین راندمان و بهره وری ممکن در مصرف آب، برای تامین نیازهایشان آب کافی در اختیار نخواهند داشت.. بر اساس شاخص فالکن مارک، کشور ایران در آستانه قرار گرفتن در بحران آبی است. با توجه به اینکه در دهه 1380 و 1390 خورشیدی حدود 69 درصد از کل آب تجدیدپذیر سالیانه مورد استفاده قرار می گیرد، براساس شاخص سازمان ملل، ایران نیز اکنون در وضعیت بحران شدید آبی قرار دارد. این بحران تا حدی است که در بعضی شهرهایی ایران آب جیره بندی شده است. خطر جیره بندی آب در 12 کلانشهر کشور وجود دارد و در تعدادی از آنها جیره بندی شروع شده است جیره بندی به دنبال بروز مشکل خشکسالی، کاهش بارندگی ها و بحران کم آبی در کشور انجام می گیرد. مدیریت کنترل سیلابها، روانابها، بارش ها و نزولات جوی، کاربرد مجدد هرزآب ها و پسابهای تصفیه شده بمنظور آبیاری فضاهای سبز، پارکها، بوستانها و ... در کشور می تواند از پایین رفتن و نابودی ذخایر سفره های زیرزمینی جلوگیری نماید. بدین منظور ارایه راهکارهای اجرایی کوتاه مدت (موقتی)، میان مدت و دراز مدت در کاهش این معضلات و مدیریت منابع آبی می تواند بسیار اثرگذار باشد.. از این رو مقاله حاضر موضوع بحران آب در کلانشهرها، راهکارهای حل چالش های مرتبط با آن، راهکارهای خروج از بحران، محدودیت های مدیریت منابع آب در کشور و کلانشهرها، چرخه مدیریت منابع آب ایران، راهکارهای اجرایی به منظور کاهش خسارات بحران خشکسالی و نهایتا راهکارها و سیاست های اصلاحی را بیشتر مورد مطالعه و بحث قرار می دهد.

منابع آب، مدیریت، جیره بندی آب بحران، خشکسالی، راهکار اجرایی