شیما برادران بزاز - دانشجوی کارشناسی ارشد رشته پژوهش هنر، دانشگاه آزاد اسلامی واحد یزد
محمدرضا باقری لری - عضو هیات علمی، دانشگاه آزاد اسلامی واحداشکذر

کتاب به عنوان یک رسانه قابلیت انتقال معنا به مخاطب را دارد. اما نکته حایز اهمیت استفاده از تصویر در کتاب جهت برقراری ارتباط سریع، انتخاب زاویه دید در تصویر است. انتخاب زاویه دید با در نظر گرفتن عوامل زیبایی، فنی و احساسی میتواند به بهترین وجه موضوع را به بیننده ارایه دهد. در این رابطه فرض بر این است که تصاویر کتابهای درسی به منظور روشنگری و پشتیبانی معانی اطلاعات در کتاب آمده است. این مسیله به خصوص در کتاب فارسی دوره اول دبستان که با نگاره آغاز شده است اهمیت بسیاری دارد. نظر به اینکه کودکان تا سن هفت سالگی بیش تر دارای زاویه دید از رو به رو هستند و این مطلب در تحقیقات مختلف بیان شده است؛ سوال اصلی این پژوهش این است که دارا بودن زاویه دید در نقاشی های کتاب فارسی چگونه است و به چه میزان میتواند اهمیت محتوای درس را به کودک القا کند در این پژوهش تطبیقی که به روش تحلیلی_توصیفی انجام شده، ضمن پرداختن به چارچوب نظری در خصوص زاویه دید و نقاشی کودک، هر یک از تصاویر کتاب فارسی به لحاظ زاویه دید مناسب با نقاشی کودکان و همچنین القای محتوای دروس تجزیه و تحلیل شدند. کتاب فارسی دوره اول دبستان در مجموع شامل 4 بخش نگاره ها، آموزش نشانه ها ی خطی (1)، آموزش نشانه های خطی (2) و روان خوانی، با 75 تصویر می باشد. تصاویر به صورت قطعه مورد شمارش قرار گرفتند و ریز نقش ها در این شمارش محاسبه نشدند. در این بین، تصاویر کتاب بر اساس انواع زاویه دید به کار رفته بر محور عمودی به این شکل بودند: 80% تصاویر (60 تصویر) دارای زاویه دید از رو به رو، 6/6% (5 تصویر) با زاویه دید رو به پایین، 1/3% (1 تصویر) با زاویه دید رو به بالا و 12% (9 تصویر) با زاویه دید تلفیقی (بخشی از تصاویر دارای زاویه دید رو به بالا و رو به رو، و بخش دیگر دارای زاویه دید رو به پایین و رو به رو) بودند.همچنین انواع زاویه دید بر محور افقی به این صورت بود: 29/3% تصاویر (22 تصویر) دارای زاویه دید تمام رخ، 16% (12 تصویر) دو سوم رخ، 1/3% (1 تصویر) نیمرخ و 53/3% (40 تصویر) دارای زاویه دید تلفیقی بودند. نتیجه این مطالعه نشان داد که اکثر تصاویر کتاب فارسی دارای زاویه دید از رو به رو بوده و با محتوای دروس هماهنگ است. در مواردی که زاویه دید مناسب نبود یا با مفهوم درس هماهنگی نداشت؛ پیشنهاد میشود از زاویه دیدی استفاده شود که اهمیت موضوع را بیشتر نشان دهد و از دیدگاه کودک نیز مفاهیم مربوط به آن تصویر قابل بسط و تفسیر باشد.همچنین پیشنهاد میگردد تصویرگران کتاب های کودک ضمن آشنایی بیشتر با مفاهیم مورد استفاده در نقاشی کودک، اطلاعات خود را با شرکت در کلاس های آموزشی تقویت کرده و ارتقا دهند.

زاویه دید، نقاشی کودک، تصاویر کتاب فارسی، پایه اول دبستان