شراره وقار - دانشجوی کارشناس ارشد معماری اسلامی

یکی از نوابغ کم نظیر عالم علم و حکمت و فقه که به جز آثار مکتوب و شاگردان بسیارش توفیق یافته تا علم مهندسی و معماری را در تمدن صفوی و حرمهای معصومین به کار بگیرد شیخ الاسلام بهایی است.شاید بتوان ایشان را آخرین فرد از دانشمندان و اندیشمندانی دانست که پیروی حکمت معرفت بوده اند دانست. اندیشه حکمت معرفت که در منابعی از آن به وحدت علم و عالم و معلوم یا وحدت عاقل و معقول یاد می شود اندیشه غالب در صفویه بوده و در شکل گیری شهر اصفهان بعنوان پایتخت آنان و دیگر آثار شیخ بهایی و دیگر معماران آن عصر تاثیرات بسزایی گذاشته است تا جایی که بناها و محصولات معماری و شهرسازی آن دوره بعد از گذشت 4 قرن هنوز حیرت ناظرین را بر می انگیزد و از بناهای شاخص در ملل مسلمان محسوب می شوند.با توجه به سوگیری های حکام صفوی در خصوص ترویج مذهب شیعه، یکی از فعالیتهای مهندسی شیخ بهایی در شهر مشهد بوده است که اقدام به توسعه حرم رضوی و صحن عتیق نموده است و این نوشتار بر آن است تا نوع نگرش وحدت معرفت را در این صحن مطهر مورد واکاوی قرار دهد تا تاثیرات این اندیشه را در شکل گیری آن بیابد.

شیخ بهایی، وحدت معرفت، معماری صحن عتیق حرم رضوی ، چهارباغ