خالد مرادی - دانشجوی ارشد مهندسی آبخیزداری دانشگاه بیرجند
سید محمد تاجبخش - استادیاردانشکده منابع طبیعی و محیط زیست دانشگاه بیرجند
هادی معماریان - استادیاردانشکده منابع طبیعی و محیط زیست دانشگاه بیرجند

رشد شهرنشینی فشارهای سنگینی بر سرزمین و منابع اطراف آنها وارد کرده کرده و موجب کاهش پوشش گیاهی، فضاهای باز و مشکلات جدی اجتماعی و زیست محیطی شده است. از این رو یک گام اساسی برای مدیریت و برنامه ریزی توسعه شهری و همچنین اثرات اجتماعی آن، بررسی توسعه فیزیکی شهر می باشد. هدف از این مطالعه بررسی روند گسترش فیزیکی شهر بیرجند و عوامل موثر بر آن می باشد. بدین منظور با استفاده از تصاویر ماهوارهای چندزمانه لندست 5 (ETM+) 7 ،(TM) و 8 (OLI) و تکنیک های پردازش تصاویر ماهوارهای کاربری اراضی در مقطع زمانی 1368 تا 1394 با تاکید بر گسترش فضایی شهر بیرجند مورد ارزیابی قرار گرفت. بر اساس نتایج حاصله، مقدار مساحت شهر بیرجند از 1161 هکتار در سال 1368 به 2798 هکتار در سال 1394 رسیده است که بیشترین میزان رشد شهر در جهات شمالی و جنوبی بوده است. مهم ترین عوامل موثر بر توسعه فیزیکی شهر بیرجند فاکتورهای جمعیتی، عوامل اقتصادی، طرح های شهری و توپوگرافی می باشند.

توسعه شهری، دشت بیرجند، کاربری اراضی، سنجش از دور