بررسی تحولات شهر سازی ایرانی در دوران اسلامی

در معماری اسلامی یکی از بزرگترین جلوه های ظهور یک حقیقت هنری در کالبد مادی بشمار می رود. از لحاظ تاریخی معماری اولین هنری بشمار می آید که توانست خود را با مفاهیم اسلامی سازگار نموده، از طرف مسلمانان مورد استقبال قرار گیرد. در یک نگاه جامع نگر می توان پرستاری ارزشمند و پویا را در بناهای اسلامی باز شناسی کرد، که موجب شده تمامی آنها در قالبی واحد با عنوان معماری اسلامی در کنار یکدیگر قرار گیرند. به طور کلی آگاهی ما از نحوه ساخت، طراحی و سایر امور ساختمانی دوره اسلامی بسیار کم و محدود است. بدون شک ایجاد بناها، چه مجموعه های مذهبی و چه غیر مذهبی، مستلزم آگاهی از علومی چون هندسه، ریاضی و طراحی بوده است و استاد کاران طی قرون متمادی با بهره گیری از علوم، توانسته اند شاهکارهایی در هنر معماری به وجود آورند. شهر سازی اسلامی دارای عناصر هویت بخشی است که تا به امروز توانسته است این گفته را اثبات کند. ظهور اسلام در شبه جزیره عربستان در نیمه قرن هفتم میلادی در محیطی عمدتا غیر شهری و زیر سلطه قدرت های پراکنده قومی و سنت رایج زیست کوچندگی به وقوع پیوست اما با گسترش نظامی اسلام از اواخر همین قرن ورود آن به منطقه خاورمیانه و به ویژه به ایران و هندوستان و پیوندی که میان تمدن اسلامی و تمدن ایران ساسانی به وجود آمد و خود را در نظام های سیاسی متمرکز بر محور خلفای اموی و به ویژه عباسی متبلور ساخت، پایه گذار تمدنی شکوفا و گشوده بسوی برون بود که به سرعت توانست قابلیت ها و امتیازات تمدن های دیگر را از آن خود کرده و خود را به مثابه حرکتی تمدن ساز و شهر ساز متبلور کند. این تحقیق با روش توصیفی تحلیلی و با اسناد کتابخانه ای به بررسی تحولات شهر سازی ایرانی در دوران اسلامی می پردازد.

Keywords:

معماری اسلامی , شهرسازی , دوران اسلامی , ایران