ساهره مهرابیان - عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد رامسر ، گروه معماری، رامسر،ایران
شیما مجدی - عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد رامسر ، گروه معماری، رامسر،ایران
فروغ فرازجو - عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوی، گروه معماری، خوی،ایران

استان گیلان در شمال کشورودر کنارسواحل جنوبی دریای خزر قرار گرفته و از خصوصیات بارز آن رطوبت و بارندگی زیاد است که عامل اصلی شکل گیری بناها در این منطقه می باشداین استان شامل دو منطقه کوهستانی و جلگه ای می باشد که در هر کدام از این دو منطقه در اجزای تشکیل دهنده معماری تفاوتهایی دیده می شود یکی از این اجزا ایوان می باشد که به عنوان فضای خالی و لایه شفاف،فضای درون و بیرون بنارا با هم ترکیب می نماید و ابداعی مهم در معماری بومی تلقی می شودو تغییرات خرد اقلیم در هر کدام از نواحی جلگه و کوهستان باعث ایجاد تفاوتهایی در ابعاد این فضاهای خالی در بنا گشته است پژوهش حاضر با هدف مقایسه تناسبات فضای پر و خالی در هر کدام از این نواحی انجام شدوپرسش اصلی تحقیق مبنی بر این بود که چه نوع ارتباطی بین فضای پر و خالی درمعماری مساکن بومی جلگه ای در مقایسه با مساکن بومی کوهستانی در قسمت شرقی گیلان وجود دارد که به منظور دستیابی به جواب در این پژوهش از روش تحقیق توصیفی –تحلیلی استفاده شد و گرد آوری اطلاعات به دو شکل اسنادی و میدانی صورت گرفت به این ترتیب که پاره ای از اطلاعات لازم، نخست بصورت اسناد گرد آوری شد و سپس بر اساس مطالعات میدانی در هر کدام از دو حوزه جلگه ای و کوهستانی ، تعدادی خانه که نتایج حاصل از آنها قابل تعمیم به تمامی خانه ها در حوزه های مذکور باشد به عنوان نمونه انتخاب گردیدو پس از برداشت از خانه ها، پلان و نمای آنها ترسیم گردید سپس به منظور بررسی چگونگی ارتباط بین فضاهای پر و خالی در خانه های موجود در دو حوزه ، خانه ها در هر کدام از حوزه ها در جداولی جداگانه کنار هم قرار گرفته ونسبت فضای پر و خالی در آنها مورد مقایسه و تحلیل قرار گرفت و در نهایت این نتیجه حاصل گردید که که در شکل گیری فضاهادر معماری بومی این مناطق، علاوه بر توجه به خصوصیات کلی اقلیمی به ویژگیهای خرد اقلیمی هر منطقه نیز توجه شده است وتفاوتهای میکروکلیمایی و خرد اقلیمها در هرکدام از دو منطقه باعث ایجاد تفاوت در ساختار فضاهای معماری در هر کدام از دو حوزه گشته است همچنین در انتها راهکارهایی در ارتباط با ترکیب فضای پر و خالی در معماری مساکن امروز منطقه ، به منظور رسیدن به معماری پایدار بیان گردید

مناطق جلگه ای، مناطق کوهستانی، تناسبات، فضای پر و خالی، معماری بومی