مرتضی محمودی مهماندوست - دانشجوی دکترای شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه هنر تهران
وحیده قاسمی - دانشجوی ارشد طراحی شهری,دانشگاه پیام نور شرق

در شهرسازی اسلامی توجه بر کرامت و شان انسان از مهمترین اصول و مبنای شکل گیری فضاهای شهری است . تاریخ شهرسازی اسلامی، مبین این مطلب است که شهر اسلامی با محوریت انسان و توجه به فعالیت های فردی و اجتماعی و در جهت رفع نیازهای مادی و معنوی او شکل گرفته و اداره میشده است. از طرفی در شهرسازی اسلامی، شهرها از قابلیت پیاده - مداری بالایی برخوردار بوده و پیادهروی اصلیترین الگوی جابجایی مردم به شمار میآید. گسترش محورهای پیاده، ضمن اصلاح سیمای کالبدی نقش مهمی در ارتقاء کیفیت زندگی شهری و تقویت رفتارها و تعاملات اجتماعی و فرهنگی دارد. شواهد حاکی از آن است که توسعه کلانشهرها به خصوص تا پیش از چند سال اخیر، بیشتر بر پایه مسایل صرف اقتصادی، کالبدی و با سلطه ماشین بر انسان از جمله سواره بر پیاده شکل گرفته است تا اینکه به شاخصههای ارزش مدارانه انسانی از جمله پیاده - محوری و بهرهگیری از قابلیتهای آن توجه شود. این مقاله ضمن بررسی جایگاه شاخصههای ا نسانی در نظام توسعه شهری امروز، برای تقویت آن چند آموزه از شهرسازی اسلامی ارایه میدهد. روش تحقیق در بررسی آموزه های شهرسازی اسلامی، تفسیری- تاریخی و در بررسی حضور انسان در شهر با توصیف و تحلیل انجام شده است. مقاله در ابتدا به جایگاه انسان و ضرورت انسانمداری، پیادهمحوری، امنیت و ... در شهر اسلامی پرداخته؛ سپس جایگاه این شاخصه ها را در ساختار کلان - شهرهای امروز بررسی و تحلیل شده و در نهایت راهکارهای اجرایی در جهت تقویت شاخصه های انسانی برگرفته از تعالیم اسلامی ارایه شده است. نتایج حاکی است که با احداث پیادهراههای ضابطهمند و منسجم و ارتقاء کیفی محورهای پیاده فعلی، تجدید نظر در ساختار ترافیکی و کارکردهای اجتماعی میادین، همینطور برقراری همه جانبه امنیت اجتماعی در فضاهای شهری، میتوان ضمن تقویت ارزشهای انسانی، تعالی رفتاری و تعامل بیشتر شهروندان را سبب شد.

انسان مداری، پیاده محوری، امنیت اجتماعی، رفتار اجتماعی، مراسم آیینی و دینی، شهرسازی اسلامی