فاطمه ملازاده - دانشجوی کارشناسی ارشد مرمت و احیا بناها و بافت های تاریخی دانشگاه تهران
سمیه فدایی نژاد بهرامجردی - استادیار دانشکده معماری دانشگاه تهران
محمد رحیمی دیزجی - کارشناس معماری از دانشگاه ارومیه

باززنده سازی یا تجدید حیات میراث معماری و شهری، اصطلاحی رایج می باشد که نظر به تغییر و تحولات دهه های اخیر، در حوزه حفاظت، کاربرد فراوانی یافته است. این واژه دربردارنده اقداماتی متنوع، جامع و کل نگر است که کلیه ارزش های موجود در اثر را در برمی گیرد. نظر به تحولات شهرسازی دهه های گذشته، که سبب از هم گسستگی و دگرگونی میراث شهری شده است، علاوه بر جنبه کالبدی، جامعه و نظام شهرنشنی را نیز دچار تغییراتی نموده که بازارهای تاریخی نیز از این تحولات مستثنی نبوده اند. بازار تاریخی شهر ارومیه، مرکز استان آذربایجان غربی، طی خیابان کشی های چهارگانه رضاشاهی، یکپارچگی خود را از دست داده و راسته های کارگاهی آن از هسته مرکزی بازار جدا گردیده اند و علاوه بر دگرگونی های ساختار کالبدی، دگرگونی کارکردی در کنار عوامل دیگری همچون پیشرفت تکنولوژی، تغییر الگوی مصرف، هزینه های بالای تولید مواد خام و ... سبب گردیده است تا راسته نجاران و آهنگران بازار که روزگاری فعال و پر رونق بوده به تدریج جایگاه عملکردی خود را از دست دهد و صنف های آهنگری و نجاری، لحظات واپسین عمر خود را سپری نمایند. لذا هدف اصلی نوشتار حاضر باززنده سازی دو راسته فوق به عنوان بخش های لاینفک بازار ارومیه با اولویت قرار دادن و تاکید بر نظام عملکردی محدوده با توجه به مشکلات ناشی از فرسودگی کارکردی، می باشد. سوابق پژوهشی ناکافی و کمبود اسناد و مدارک مورد نیاز در ارتباط با مکان مورد پژوهش سبب بهره گیری بیشتر از مطالعات میدانی، شامل برداشت های تصویری، مصاحبه با ساکنان، تهیه نقشه های متعدد و ... گردیده است. باززنده سازی راسته آهنگران و نجاران بازار ارومیه با توجه به نظام عملکردی، نه تنها می تواند سبب جلوگیری از فراموشی و زوال مشاغل سنتی گذشته و از بین رفتن بخشی از هویت شهر گردد، بلکه می تواند به مثابه محرکی برای توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی راسته نجاران و آهنگران باشد.

باززنده سازی، راسته آهنگران، راسته نجاران، بازار ارومیه، مشاغل فراموش شده