مینا جعفری نژاد - کارشناس ارشد پژوهش علوم اجتماعی دانشگاه تبریز
موسی سعادتی - دانشجوی دکتری جامعه شناسی مسایل اجتماعی دانشگاه کاشان

پست مدرنیسم جنبش اجتماعی و فرهنگی پیچیده ای است که مبتنی بر نقد باور داشت های معمول و مرتبط با عصر روشنگری است. اصول این رویکرد در شک گرایی آن به نقش محوری محول شده به خرد و اندیشه عقلانی انسان مدرن است. جنبشی که متکی به نقد داعیه های حقیقت شناسانه غیر قابل شک، ایمان فرا اعتمادی به علم و شیوه های متافیزیکی استدلال و عقلانیت، فقدان ارتباط بین رویکردها و حقیقت ها، و مبتنی بر کثرت گرایی اختلافی و نسبی گرایی فرهنگی، فکری است. موضع گیری فلسفی پست مدرنیسم بر این اساس استوار است که عصر جدید در حال تجربه کردن نوعی بحران خرد است، بدین معنی که پارادایم های موجود به ناتوانی خود در حل مشکلات انسان معاصر واقف شده اند. پست مدرنیسم در اواخر دهه 1950 به مجموعه ای از راهبردهای هنری ضد مدرنیستی اطلاق می شود که شامل، معماری، نقد ادبی، رقص، عکاسی و نقاشی بوده است. اما در دهه 1970 بود که رویکرد اساسا آمریکایی با فراساختار گرایی فرانسوی در هم آمیخت و به نظر برخی متفکرین در کتاب پست مدرن لیوتار در سال 1979 برجسته شد. لیوتار پست مدرنیسم را به عنوان پارادایم چهارم بعد از پارادایم های اثبات گرایی، تفسرگرایی به عنوان یک پارادایم جدید از رویکرد صرفا فلسفی وارد علوم اجتماعی کرد و منجر به پیدایش علوم اجتماعی پست مدرن شد. از نظر لیوتار پست مدرنیسم به معنای نفی فرا روایت هاست. در این مقاله سعی شده است نخست به ریشه ی تاریخی و معنایی و ویژگی های پست مدرنیسم پرداخته شود و سپس به نقش لیوتار در پیدایش این پارادایم و به بررسی پست مدرنیسم در ادبیات و شعر و رمان و پیدایش و ظهور پست مدرنیسم در ادبیات پرداخته شده است.

پست مدرنیسم، ادبیات، جامعه شناسی، پارادایم