فاطمه صالحی - دانشجوی پساد کتری رشته زبان و ادبیات فارسی موسسه مطالعات اسلامی دانشگاه تهران دانشگاه مکگیل

مقصود از کلام، غالبا افاده مضمون جمله به مخاطب است؛ اما گاه ممکن است که جمله مفید مقاصد دیگری نیز باشد که آنها را معانی ثانوی جمله می توان نامید. تعداد و تنوع اغراض پنهان در جملات خبری، محدود به اغراض یاد شده در کتب بلاغی نیست و اساسا برای اغراض ثانوی نمی توان حد مشخص و محدودی در نظر گرفت. گاه تقلید صرف از کتاب های بلاغی عربی و نقل مثال ها و شواهد آنها باعث شده تا مباحثی به برخی کتاب های بلاغی فارسی راه یابد که هیچگونه تناسبی با ویژگی های این زبان ندارد. بدخوانی شعر و احاطه نداشتن بلاغت نویسان بر مفهوم اشعار، بی توجهی در گزینش عنوان مناسب و برداشت نادرست از غرض مورد نظر شاعر، مشکلاتی را در مباحث مربوط به جمله های خبری در کتاب های بلاغی فارسی ایجاد کرده است. مقاله پیش رو می کوشد تا با تکیه بر ابیات بوستان سعدی ضمن معرفی مبحث بلاغی خبر به بررسی موارد مطرح شده در این باب به ویژه اغراض ثانوی خبر پرداخته و آن را مورد واکاوی قرار دهد.

بلاغت اسلامی، علم معانی، خبر، اغراض ثانوی کلام