کیوان شافعی
خدیجه عباسی گورخرم

ایل کلهر یکی از طوایف و تیره های اصلی قوم کرد واقع در منطقه غرب ایران به ویژه استان کرمانشاه است. این ایل نقش انکارناپذیری در مناسبات سیاسی و حکومتی قرون متاخر اسلامی عشایر غرب ایران در تعامل و چالش با حکومت مرکزی داشته است. با توجه به اینکه ارزیابی سیاست قومی حکومت مرکزی در قبال ایل کلهر در دوران پهلوی اول و دوم و تعامل این ایل با حکومت مرکزی تاکنون به صورت منسجم مطالعه نشده، بنابراین در پژوهش حاضر تلاش شده است تا با استفاده از منابع دستاول و متون محلی موجود، عوامل موثر بر روابط ایل کلهر با حکومت مرکزی در دوران پهلوی اول و دوم و نقش موثر این ایل در ایجاد امنیت در منطقه غرب کشور بررسی و تحلیل شود. نتایج پژوهش نشان میدهد که با روی کار آمدن رضاخان، سیاست او بر اقتدارگرایی شدیدی استوار بوده و حذف و سرکوبی ایل کلهر در حوزه سیاست او واقع شده و پس از فراهم آمدن امنیت و خلع سلاح، طرح اسکان و تخته قاپو کردن ایل کلهر از طرف حکومت مرکزی مطرح شده است. ماهیت سنتی قدرت در دوران محمدرضا شاه باعث شد حکومت مرکزی به منظور سلطه بر ایل کلهر به ارتباط دو جانبه ای با این قوم بپردازد و سیاست های متعصبانه و سرکوب گرایانه دوره رضاشاه به شدت اعمال نگردد؛ هر چند که این رویکرد محدودیت ها و فشارهایی نیز بر ایل کلهر وارد می آورد و باعث مقابله آن با حکومت مرکزی می شد. روش به کار رفته در پژوهش حاضر توصیفی تحلیلی است و از شیوه های گردآوری اطلاعات بر مبنای روش کتابخانه ای و رجوع به منابع اسنادی دست اول استفاده شده است. در این راستا فیش برداری از منابع فوق و تحلیل وقایع جهت رسیدن به نتایج مطلوب و نیز انجام مصاحبه از افراد شاخص ایل کلهر به منظور شناسایی بهتر و بیشتر این قوم در استان کرمانشاه صورت گرفته است.

ایل کلهر، دولت پهلوی اول و دوم، کرمانشاه، تخته قاپو، سیاست گریز از مرکز