مینا جعفری نژاد - کارشناس ارشد پژوهش علوم اجتماعی دانشگاه تبریز
موسی سعادتی - دانشجوی دکتری جامعه شناسی مسایل اجتماعی دانشگاه کاشان

ریچارد رورتی از فیلسوفان مهم آمریکایی اواخر قرن بیستم و اوایل قرن بیست و یکم است که با تلفیق فسلفه و ادبیات تطبیقی دیدگاه جدیدی به نام نوگرایی پدید آورد. رورتی با رد سنت افلاطونی ابتدا مجذوب فلسفه تحلیلی شد، ولی به موازات بلوغ فکری اش به این باور رسید که نقص مهلک سنت فلسفه ی تحلیلی نیز، همچون مکتب افلاطونی، اعتقاد به اصالت بازنمایی است. او تحت تاثیر آرا و آثار داروین، گادامر، هگل و هایدگر به عمل گرایی روی آورد. تفکر رورتی در مقام یک تاریخ گرا و ضد ذات گرا به بهترین نحوی در اثر معروفش به نام فلسفه و آینه ی طبیعت تبلور یافت. او با رد امکان یک قوه ی ذهنی انحصاری که دسترسی مستقیم به اشیاء فی نفسه را میسر می سازد، روایت دیگری ارایه داد که اصول تکاملی داروین را با فلسفه ی زبان سازش می دهد. نتیجه ی این کار کوششی بود برای اتخاذ یک رویکرد تماما طبیعت گرا به مساله علم عینیت، رابطه ذهن جسم و دل فلاسفه به ماهیت حقیقت و معنا. از نظر رورتی، از زبان باید در حکم یک ابزار انطباق پذیر برای تفوق بر محیط های طبیعی و اجتماعی به منظور دستیابی به یک غایت مطلوب عملگرایانه استفاده کرد. انگیزه ی کلی طرح فلسفی رورتی به چالش کشیدن ایده ی وجود واقعیتی مستقل از ذهن و زبان است که دانشمندان، فلاسفه و متکلمان به هنگام ادعای درک حقیقت به آن متوسل می شوند. همین مساله بر دیدگاه های سیاسی او تاثیر بسزایی می گذارد. این فیلسوف نیوپراگماتیست با طرح مباحث فلسفی و سیاسی و ارایه تعاریفی پراگماتیستی و پست مدرنیستی از مفاهیمی مثل حقیقت، حقوق بشر، تروریسم، دموکراسی و آزادی نه تنها در آمریکا بلکه در سرتاسر جهان به فیلسوفی جنجال برانگیز تبدیل شد.

پراگماتیسم، نیوپراگماتیسم، عقلانیت، نسبی گرایی، رورتی