پگاه رهگذر - دانشجوی کارشناسی ارشد گرایش معماری، دانشکده هنر، معماری و شهرسازی، واحد کرمان، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمان، ایران
سیاوش رشیدی شریف آباد - استاد یار، گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، واحد شهر بابک، دانشگاه آزاد اسلامی، شهر بابک، ایران

نیاز به تعلق و پیوند جویی از اساسیترین نیازهای انسان است، که ابعاد و نمودهای متفاوتی دارد، بعد مکانی این نیازمبنایی برای دلبستگی به مکان فراگیر، مورد توجه روانشناسان محیطی قرار گرفته است و پیوند بین انسان و مکان یاارضای بسیاری از نیازهای انسان به واسطه مکان و معنا بخشی به زندگی بر شمرده شده است. به ویژه دلبستگی به مکان- های با اهمیت برای انسان، که شاخصترین آنها فضاهای سکونت است که لازمه پایداری و پویایی حیات انسانی به حسابمیآید. پرورشگاه در واقع خانه کودک است که در طراحی آن باید به بحث سکونت که در آن احساس تعلق به مکان وسکنیگزینی مطرح است توجه نمود زیرا کیفیت محل سکونتشان و برقراری تعامل مثبت با آن اهمیت زیادی در شکل- گیری روحیات آنان ایفا میکند. با توجه به اهمیت دلبستگی به مکان در ارتقای کیفیت محیط، مقاله حاضر سعی دارد برپایه مرور متون و اسناد مرتبط در این حوزه و همچنین مطالعات میدانی به مشاهده رفتار کودکان بیسرپرست و نحوه تعامل آنها با محل سکونتشان از طریق پرسشنامه، نقاشی و انجام مصاحبه های کوتاه بپردازد، تا بتواند به تبیین عوامل موثردر ایجاد حس دلبستگی به مکان در پرورشگاهها دست یابد. نتایج بررسی نقاشیها و یافتههای پژوهش حاکی از تاثیر سهمقوله کلیدی به ترتیب بر شکلگیری دلبستگی کودکان بیسرپرست به محل سکونتشان میباشد؛ که عبارتند از: قابلیت- های فعالیتی مکان، تعاملات اجتماعی و ویژگیها فیزیکی مکان است. تاثیر این عوامل در بالا بردن کیفیت زندگی در پرورشگاهها بررسی شده و در نهایت راهکارهایی عملی برای ایجاد این حس در این مکانها معرفی شده است.

دلبستگی به مکان، قابلیتهای فعالیت مکان، فعالیتهای اجتماعی، ویژگیهای فیزیکی مکان، پرورشگاه، کودک بی سرپرست