غزاله ابراهیمی - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مهدیشهر
بهنام والا - استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد مهدیشهر
هادی محمودی نژاد - استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد مهدیشهر

درون گرایی و محرمیت دو اصل اساسی و بنیادی در معماری ایرانی – اسلامی است که تاتیر بسزایی در شکلگیری سازمان فضایی شهرها و عناصر کالبدی بناهای سنتی ایران داشته است. هرچند عامل اقلیم در انتخاب و گزینش اصل درون گرایی درشهرسازی ایران قبل از اسلام موثر بوده است لیکن در دوره اسلامی بر پایه مبانی و ارزشهای اعتقادی و جهانبینی اسلامی علاوه بر الگوی درون گرایی، اصل محرمیت نیز از دو منظر کالبدی و معنایی به عنوان یکی از معیارهای اصلی طراحی شهرها و بناها موردتوجه معماران قرار گرفت. از جمله فضاهایی که بازتاب دو اصل فوقالذکر به روشنی در فضاهای کالبدی آن قابل مشاهده استخانهها هستند. نداشتن ارتباط بصری مستقیم داخل خانه با فضاهای شهری و تقدس بخشیدن و حفظ حریم خانواده و فراهم کردن فضا و قلمرو محرم در عناصر فضایی از ویژگیها و شاخصههای خانههای دوران اسلامی ایران است. در پژوهش حاضر به چرایی رعایت محرمیت در معماری سنتی ایرانی و بازشناسی و چگونگی استفاده از متغیرهای سازنده در جهت حفظ محرمیت می پردازیم.

محرمیت، معماری ایرانی، معماری اسلامی، درونگرایی، سلسله مراتب