سمیه طلایی - دانشجوی دکتری مهندسی معماری گرایش معماری گروه معماری دانشگاه آزاد اسلامی بین المللی کیش ایران

ساخت گنبد به مثابه یکی از پیشرفته ترین تکنیکهای پوشش دهانه در دنیای باستان در معماری ساسانی راه تکامل می پیمود و شاهد اوج شکوفایی خود در کاخ فیزوآباد فارس بود: اما این عنصر در معماری سده های نخست پس از اسلام د رایران به همراه عناصر دیگری همچون ایوان، (که در بنای ایوان مداین به اوج شکوه و عظمت رسیده بود) و کنگره های تزیینی دیگر دیده نشد. ایجاد مرکزیت در بنا از جمله راهکارها برای تحقق وحدت در معماری است. از عناصر موثر در شکل گیری مساجد در دوران مختلف که تحت تاثیر مفهوم توحید قرار گرفته ،گنبد است.این عنصر با نقش بارز خود رد زمینه شکل دهی مفهومی و نمادین به ایجاد مرکزیت در بنای مساجد، بیانگر ان است که وظیفه خود را به خوبی می تواند به منصه بروز برساند اهمیت معنوی فضای خلاء در گنبدخانه مساجد یکی از پیامدهای رابطه عمیق و دقیق معنویت و مبانی متافیزیکی اسلام و معماری اسلامی است برای معماری اسلامی اگرچه این تنها ثمره اصل توحید نیست خلاء سمبل یا نشانه ای است که استعلا و حضور خداوند را نماینگر است در مقاله حاضر با استفاده از روش تحقیق توصیفی تحلیلی و با بهره گیری از ابزار کتابخانه ای به تجزیه و تحلیل موضوع پرداخته شده است بدین منظور ضمن بررسی موضوع توصیفی تحلیلی در معماری اسلامی به عنوان یکی از شاخص های مطرح و آثار مسلمانان ب شکل نظری به صورت عملی نیز نقش معماری گنبد در شکل دهی به مرکزیت معماری در یک مسجد به صورت خاص مسجد شیخ لطف الله مورد بررسی قرار گرفته و سپس شاخصهای در نظر گرفته شده بر روی چند مجسد دیگر مورد ارزیابی قرار داده شده است دستاوردهای حاصله از بررسی صورت گرفته نشان دهنده ان است که توحید در معماری بناها و به خصوص مسجد موثر بوده و از طریفی با تعیین شاخص هایی مانند درون گرایی ، دایره، تقارن نقطه ای، محور عمودی و شکل هندسی کره و ارزیابی آنها به این نتیجه می رسیم که گنبد نیز در شکل دهی به مرکزیت معماری مسجد تاثیرگذار است.

معماری اسلامی، وحدت، معماری گنبد، مرکزیت، بنای مسجد