محمد مصطفی نایب یزدی

نماد شناسی در معماری ایرانی دارای ویژگی هایی است که در مقایسه با معماری کشور های جهان از ارزش و رمز و رازی مختص به خود برخوردار است. این ویژگی چون طرحی متناسب ،هندسه ای بدیع ،تناسباتی موزون، سازه ای دقیق و خلاقیت هایی نو و بالاخره تزییناتی گوناگون که هر یک در عین سادگی معرف شکوه معماری این سرزمین است.آغاز زندگی بشر در طبیعت بوده است، طبیعت به عنوان میراث فرهنگی در رابطه با نیاز و تمایل انسان به ارتباط با گذشته مطرح می باشد. هر جامعه و ملتی براساس ارزش های نشات گرفته از جهان بینی و باور های فکری و فرهنگی خود برای طبیعت ارزش و جایگاهی خاص تعریف می نماید.نمادها در طول تارخ برای اندیشیدن و پی بردن به اصالت وجود و فلسفه پیدایش مورد استفاده قرار گرفته است و انسان جهت رهایی از کوته نظری فرهنگی به نمادهای پذیرفته شده متوسل می شود. در باب معانی آثار هنری و عوامل موثر در معناسازی، دیدگاه های مختلفی وجود دارد : 1- برخی بر زمینه های اجتماعی و تاریخی اثر تاکید می کنند . 2- برخی بر مخاطب تاکید می کند. 3- برخی نیز متن و اثر را موثر می دانند. شیوه های انتقال معانی از سوی هنرمند و درک محتوایی معنوی معماری ایرانی اسلامی توسط مخاطب تحت تاثیر شاخصه ها و ماهیت هنر اسلامی قرار دارد و همین نکته معماری ایرانی اسلامی را از معماری سایر سرزمین ها متمایز می نماید؛ بنابراین در بررسی نمادهاو نشانه های معماری ایرانی اسلامی باید شاخصه ها و زمینه فرهنگی و بافت موقعیتی جامعه نیز مورد نظر قرار گیرد. نکته دیگر که در نشانه شناسی نمادهای معماری ایرانی اسلامی رهگشا می باشد، منابع الهام و آبشخور ذهن هنرمند مسلمان است. مهم ترین این منابع قرآن، حقیقت روح و سخن پیامبر (ص) و ایمه اطهار(ع) است. در این زمینه سید حسن نصر منشاء هنر اسلامی را قرآن و حقیقت معنوی ذات نبوی (برکت نبوی) دانسته و این دو عامل را منشاء اصول وحدت بخش هنر اسلامی قلمداد کرده است. در این مسیر سعیبرآن داریم تا با مطالعه باغ های ایرانی و ویژگی های هریک از عناصر آن، به شناخت معانی و نمادگرایی از طبیعت دست یابیم.

نماد شناسی، فرهنگ اسلامی، معماری اسلامی، هویت، معناشناسی، صورت و معنا، باغ ایرانی