احمد صلاح منش - دانشیار،دانشکده اقتصاد و علوم اجتماعی، دانشگاه شهید چمران اهواز،ایران
ابراهیم انواری - دانشیار،دانشکده اقتصاد و علوم اجتماعی، دانشگاه شهید چمران اهواز،ایران
سمانه حسن پور - دانشجوی دکتری، دانشکده اقتصاد و علوم اجتماعی، دانشگاه شهید چمران اهواز،ایران

شناخت روابط متقابل متغیرهای کل ان اقتصادی، یکی از ابزارهای گزینش سیاست صحیح جهت دستیابی بهاهداف کلان اقتصادی است . تجزیه و تحلیل تجارت خارجی نیز از این مقوله جدا نیست. از این رو، تشخیصروابط متقابل واردات، صادرات و تولید ناخالص داخلی، اثر بخشی و کارایی سیاست های تجارت خارجی درراستای افزایش تولید و رفاه اجتماعی را به همراه دارد. بر این اساس مقاله حاضر، رابطه ی علی بین واردات،صادرات با تولید ناخالص داخلی در کشورهای منتخب حوزه منا را مورد بررسی قرار داده است. بدین منظور، ابتداپایایی و سپس وجود همجمعی بین متغیرها با استفاده از آزمون پایایی ایم، پسران و شین، آزمون هم جمعیفیشر و یوهانسن بررسی شد. در نهایت رابطه علیت گرنجی بین متغیرها برای دوره 1980 تا 2014 با آزمونعلیت گرنجری دو به دو پنل دامیترسکو و هارلین (2012) و استفاده از نرم افزار ایویوز 8 مورد بررسی قرارگرفت. نتایج نشان داد که رابطه علیت یک طرفه از سمت صادرات به سمت تولید ناخالص و همچنین یک رابطهعلیت یک طرفه از سمت واردات به سمت تولید ناخالص داخلی کشورهای منطقه منا وجود دارد.

تولید ناخالص داخلی، واردات، صادرات، علیت پنل