احمد شاکرنژاد - عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

معنویتگرایی جدید با شعار توجه به سلایق متنوع معنوی و همچنین با اهمیتبخشی به یافتههای شخصی، زمینه را برای گسترش سبکی جدید از مکتوبات معنوی ایجاد کرد. این مکتوبات جدید تکهچسبانی از منابع مختلف دینی است که بدون توجه به سازگاری تعالیم در عرصه مبانی، صرفا با توجه به کارآمدی، راحتی و همچنین قابلیت در بر انگیختن احساسات معنوی در کنار یکدیگر چیده شدهاند. هدف مقاله حاضر آن است که نشان دهد متون تولید شده توسط معنویت گرایان جدید در اصل رواج سبک جدیدی از نگارش در زمینه معنویتگرایی است و آن ارایه کلکسیونی مسروقه از سخنان و تعالیم معنوی متفاوت و حتی متعارض در قالب اثری کاربردی و خودخوان است. این مقاله سعی خواهد کرد تا بر اساس نظریه معنویت کلکسیونی از گیا نارکیس توضیح دهد که چرا در چند دهه اخیر آثار نگارشی در زمینه معنویت عمدتا دست به چنین سرقتی از متون مقدس ادیان زدهاند و چرا اقبال عموم معنویت گرایان جدید به جای منابع اصیل و نظامند، معطوف به این نوع منابع التقاطی و کلکسیونی است. در انتهای بحث نیز سبک و رویکرد علامه طباطبایی در استفاده از متون مقدس دیگر ادیان با سبک و رویکرد یکی از نویسندگان معنویت گرایی جدید یعنی وین دایر مقایسه خواهد شد تا بر اساس سیره علمی علامه وجوه غیراخلاقی نگارش اینگونه مکتوبات مشخص شود. یافته اصلی تحقیق حاضر نیز آن است که در سبک نگارش سنتی، هر چند شیوهنامههای ارجاعدهی جدید وجود نداشت اما بنا بر تقوای فردی استفاده از منابع دیگر ادیان با ذکر سند صورت میگرفت و تحلیل نویسنده بر مطلب نقل شده نیز مشخص و متمایز بود اما در گفتمان جدید معنویت گرایی، به دلیل شیوع مبانی ادبی پست مدرن، آثاری مقبولیت مییابد که به ساختار و چارچوب خاصی التزام نداشته و کلکسیونی از اعمال و عقاید کاربردی معنوی را از متون مختلف اخذ کرده و بدون نظم خاص یا ارجاع دهی مشخص ارایه دهند تا خواننده امکان یابد در میان این کلکسیون، معنویتی به سلیقه خود داشته باشد یا برداشتی من عندی را صورتبندی کند.

علامه طباطبایی، معنویت جدید، التقاط گرایی، سرقت معنوی، ادبیات پست مدرن