سلیم فرزانه - استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل
شهرام خدادادی - محقق موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه بذر چغدرقند، کرج

این تحقیق به منظور بررسی تحمل هیبریدهای حاصل از تلاقی ژنوتیپهای مختلف چغندرقند به خشکی در مرحله جوانهزنی و رشد گیاهچه در سالهای 1392-1391 در آزمایشگاه تکنولوژی بذر اداره اصلاح و تهیه بذر چغندرقند اردبیل به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. فاکتورهای آزمایش شامل بذر 20هیبرید چغندرقند و پتانسیل مختلف اسمزی (با پنج سطح 0 ،2 ،-4 ،-6 -و 8 -بار) بود. برای اندازهگیری مولفههای جوانهزنی از روش کاغذ صافی چیندار و برای بررسی رشد گیاهچه از حوله کاغذی استفاده شد. برای ایجاد پتانسیلهای اسمزی مختلف، از پلیاتیلنگلایکول 6000 استفاده گردید. نتایج نشان داد که با افزایش تنش خشکی مولفههای جوانهزنی به طور معنیداری کاهش یافتند. در این تحقیق درصد جوانهزنی نسبت به سرعت جوانهزنی کمتر تحت تاثیر تنش خشکی قرار گرفت. هیبریدهای مختلف به دلیل تفاوتهای ژنتیکی نسبت به تنش خشکی عکسالعمل مختلف و معنیداری نشان دادند. در مرحله جوانهزنی هیبریدهایی که والد مادری آنها 436×7112 و 231×261 بودند، نسبت به شاهد دارای بیشترین تحمل بودند و هیبریدهایی که والد مادری آنها SB36×419 بود از حساسترین هیبریدها به خشکی بودند.نتایج مرحله رشد گیاهچه نشان داد که تنش خشکی، تمام صفات ارزیابی شده را تحت تاثیر قرار داد و روند تغییرات در اثر تنش خشکی در بین ژنوتیپهای مورد مطالعه متفاوت بود. با افزایش تنش خشکی درصد بذر سبز شده، طول ریشهچه، طول هیپوکوتیل، وزن تر و خشک ریشهچه و هیپوکوتیل به طور معنیدار کاهش و درصد گیاهچههای غیرنرمال افزایش یافت. به طور کلی نتایج حاکی از آن است که ژنوتیپهایی که لاین مادری آنها SB37× 28874 و 436×7112 بود از نظر رشد هتروترفیک گیاهچه در شرایط تنش خشکی نسبت به ژنوتیپهای دیگری برتری داشتند.

چغندرقند بذری، تنش خشکی، پلیاتیلنگلیکول ، رشدگیاهچه