مجتبی مومنی منفرد - دانشجوی کارشناسی ارشد گیاهان دارویی دانشگاه شهید چمران اهواز
محمد محمودی سورستانی - استادیار گروه علوم باغبانی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز
مریم ذوالفقاری - استادیار گروه علوم باغبانی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز
محمود ملک زاده - استادیار گروه علوم باغبانی دانشکده کشاورزی دانشگاه کوروینوس مجارستان

ریحان گیاهی علفی و یکساله از خانواده نعناع میباشد که بهعنوان گیاهی دارویی، ادویهای و همچنین بهعنوان سبزی تازه مورداستفاده قرار میگیرد. گونههای جنس اوسیموم از تنوع بالایی برخوردار هستند که این تنوع طی هزاران سالسازگاری با آبوهوای مناطق مختلف ایجادشده است و تفاوتهایی را در تودههای مختلف ازلحاظ مرفولوژی، کمیت و کیفیت اسانس و ترکیبات شیمیایی تشکیلدهنده آن ایجاد کرده است. پژوهش حاضر باهدف ارزیابی صفات مرفولوژیکی و عملکردبرخی از تودههای سبز ریحان در شرایط آب و هوایی شهرستان اهواز انجام گردید. این آزمایش در قالب طرح بلوکهای کاملتصادفی با 10 تیمار (توده) و 3 تکرار در مزرعه آزمایشی گروه علوم باغبانی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز اجرا گردید. صفات تعداد برگ، سطح برگ، تعداد گلآذین، وزنتر و خشک ساقه و برگ و عملکرد اندام هوایی، میزان کلروفیلa ، b،کلروفیل کل و کارتنویید گیاه اندازهگیری شد. نتایج حاصل از تجزیه واریانس دادهها نشان داد که برای کلیه صفات موردمطالعه بین تودهها در سطح احتمال 1 درصد تفاوت معنیداری وجود دارد. با توجه به مقایسه میانگین صفات اندازهگیری شده بیشترین ارتفاع در تودههای سبز یزد (23/83 سانتی متر) و سبز رامهرمز (46/83 سانتی متر) مشاهده شد و بیشترین سطح برگ در تودههای سبز دشتستان (93/589 سانتی مترمربع) و سبز شهرری (49/6081 سانتی مترمربع) وجود داشت. توده سبز کانادا و تریزیفلورا به ترتیب بیشترین تعداد گلآذین (136 عدد) و تعداد برگ (970 عدد) را تولید نمودند. بیشترین وزنتر و خشک برگ در تودههای سبز شهرری و گل دمعقربی (170 و 53/34 گرم) مشاهده شد. توده سبز دشتستان بیشترین وزنتر و خشک ساقه را تولید نمود (77/163 و 33/40 گرم). بیشترین عملکرد اندام هوایی (وزن خشک) در توده گل دمعقربی دیده شد (70/1089 گرم بر مترمربع). بیشترین میزان کلروفیل a در توده گل خوشهای (48/1 میلیگرم بر گرم وزنتر) و بیشترین میزان کلروفیل b ،کلروفیل کل و کاروتنویید در توده سبز دشتستان (52/0 ،92/1 و 22/0 میلیگرم بر گرم وزنتر) مشاهده شد. نتایج حاصل از این پژوهش متفاوت بودن تودههای موردمطالعه را ثابت کرد و همچنین نشان داد که هر توده دارای ویژگیهای منحصربهفردی است که میتوان از آن در جهت اهداف گوناگونی نظیر تولید سبزی، تولید گیاهان دارویی و استفاده در فضای سبز بهره برد.

ریحان، توده، کلروفیل، فتوسنتز