محسن حسینی کومله - عضو هیات علمی گروه گرافیک دانشگاه آزاد اسلامی واحد رامسر

مقاله حاضر قصد دارد ضمن ارایه ی روند شکل گیری و پیشرفت گرافیک مطبوعاتی در دوران قاجار نقش و جایگاه گرافیک مطبوعاتی را در جریانات مشروطه خواهی موردتحلیل و بررسی قرار دهد. در دوران قاجار که بسیاری از مصادیق مدرنیته همچون عکاسی، دستگاه های چاپ و نشریات برای نخستین بار وارد ایران شدند، پس از چندی یکی از مهمترین ابزار آزادی خواهی ملت ایران شده و در زمینه سازی و مقدمات انقلاب مشروطه نقش بسزایی آفریدند که در این میان نقش مطبوعات و بطور مشخص گرافیک مطبوعاتی که طراحی نشانه نوشتاری، صفحه آرایی و تصویرگری و حروفچینی را شامل می شود بطور ویژه در این مقاله بررسی شده است. سیر تکوینی نشریات به لحاظ تصویری و تجسمی مورد بررسی قرار گرفته و با تاکید بر جایگاه گرافیکی مطبوعاتی در جریانات مشروطه خواهی، بلوغ گرافیک مطبوعات در ایران تحلیل شده است طنزهای تصویری، سرلوحه های معنادار و بعضا حروف چینی های مهیج و توسل به تصویر برای گرفتار نشدن در ورطه سانسور، از جمله مصادیق ارتباطی گرافیک مطبوعاتی و جریانات مشروطه خواهی در ایران بوده اند. در ایران بودهاند. در پژوهش حاضر به چند نشریه قابل توجه که بیشترین جایگاه را در تنویر افکار عمومی در قالب بین گرافیکی داشتهاند پرداخته شده که در بیشتر نشریات وقت قابل تعمیم بودهاست. گردآوری اطلاعات در این پژوهش به شکل کتابخانه ای بوده و به شیوه توصیفی تحلیل به آن ها پرداخته شدهاست. هدف این مقاله بیان میزان تاثیر گرافیک و بطور مشخص گرافیک مطبوعاتی بر جریانات روشنگری اجتماعی به خصوص در شرایط حساس سیاسی و اجتماعی است.

دوران قاجار، مشروطه، گرافیک مطبوعاتی، تصویرف نشریه