هادی مومنی - دانشجوی دکتری پژوهش هنر، هییت علمی پژوهشکده ی فرهنگ هنر و معماری جهاد دانشگاهی
حمیدرضا بابایی - دکتری جامعه شناسی، هییت علمی پژوهشکده ی فرهنگ هنر و معماری جهاد دانشگاهی

خیابانهای شهری بستر بروز فعالیتهای اجتماعی هستند و بهعنوان یکی از ارکان اصلی فضاهای شهری در حیات شهرها نقش بسیار مهمی ایفا میکنند. با توجه به این موضوع کیفیت این فضاها و میزان کارایی آنها نقش بسزایی در تعیین مطلوبیت محیط زندگی شهروندان دارد. تغییرات گستردهای که در سالهای اخیر در شیوه زندگی مردم سراسر جهان رخداده است سبب شده است تا مفهوم خیابان و عملکرد آن نیز دچار دگرگونیهای گستردهای شود. امروزه بیشتر خیابانها بهعنوان مسیرهایی برای رسیدن به مقصد مطرح هستندتا خود مقصد و استفاده عبوری از آنها موجب افزایش تسلط اتومبیلها بر خیابانهایی که روزی عرصه تعاملات اجتماعی بودهاند شده است. افت کیفیت خیابانهای شهری موجب از دست رفتن یکی از مهمترین عرصه های زندگی اجتماعی شده است. در پاسخ به شکلگیری چنین وضعیتی گروهی از برنامه ریزان، طراحان ، جامعه شناسان و کلیه کسانی که بهراستی حفظ و ارتقاء کیفیت زندگی شهروندان برایشان مهم بوده است به مطالعه راجع به خیابانهای شهری بهعنوان فضاهای شهری پرداختند و با توجه به دیدگاههای مختلفی که در برخورد با موضوع داشتهاند، راهکارهای متفاوتی را ارایه نمودهاند. در این مقاله شیوه مطالعه و نظریات کوین لینچ، جین جیکوبز، دونالد اپلیارد، کریستوفر الکساندر، راب کریر و فرانسیس تیبالدز در مورد ویژگیهای خیابانهای قابل زندگی و چگونگی حفظ و ارتقا کیفیت زندگی آنها بررسی میشود. این متفکران به دنبال دستیابی به هدف یکسانی بودهاند و آن دستیابی به شرایط مطلوب زندگی در محلات شهری بوده است اما اتخاذ دیدگاههای متفاوت در مطالعه موضوع بهخصوص در تحلیل الگوهای رفتاری ساکنان و استفادهکنندگان از این فضاها موجب اخذ راهکارهای متفاوتی شده است که در این مقاله به بررسی آنها پرداختهایم.

فضای شهری، خیابانهای قابل زندگی، قابلیت پیادهروی، تعاملات اجتماعی