مسعود ملاپور - کارشناس ارشد مهندسی عمران گرایش حمل و نقل ، مدرس دانشگاه، ایران.
فرید انوری - دانشجوی کارشناسی ارشد حمل و نقل، باشگاه پژوهشگران جوان دانشگاه آزاد اسلامی، ایران.

نیاز روزافزون جهانی به کالا و انرژی باعث گسترش بازار کشتیرانی و در نتیجه تردد بیش از پیش کشتیها در سراسر جهان شده است. در این بین، حوزه خلیج فارس به دلیل وجود منابع غنی نفتی سهم بزرگی ازترافیک کشتیرانی را به خود اختصاص دادهاست. یکی از مهمترین فعالیت هایی که در بنادر انجام می شود بانکرینگ یا عملیات انتقال سوخت به کشتی ها و شناورها می باشد که می تواند به دو صورت سوخت رسانی در دریا با استفاده از شناورهای خاص یا پهلوگیری کشتی در اسکله های سوخترسانی انجام شود. از آنجا که در حدود 70 % تجارت جهانی از طریق حمل و نقل دریایی صورت میگیرد کیفیت، قیمت، سهولت دسترسی و ایمنی کار با سوخت مورد استفاده در موتور هزاران کشتی عبوری از آبها امری فوق العاده با اهمیت است. بانکرینگ به عنوان یک صنعت استراتژیک، دستاوردهای مهمی نظیر کسب اعتبار جهانی، اشتغال زایی و ارز آوری را برای هرکشور در پی دارد.طبق برآورد سالانه حدود 200 میلیون تن نفت کوره در سطح جهان به صورت بانکر به کشتی ها فروخته می شود و پیش بینیمی شود که این رقم تا سال 2030 به 400 میلیون تن افزایش یابد، به عبارت دیگر، ارزش سالانه بازار بانکرینگ دنیا، 80 میلیارد دلار است. صنعت سودآور بانکرینگ امروزه به یکی از بخشهای مهم حمل و نقل دریایی بدل شده و جایگاه خود را در اغلب نقاطجهان پیدا کرده است. سالانه 12 هزار کشتی در خلیج فارس رفت و آمد می کند و ظرفیت سالانه سوخت رسانی این منطقه بهکشتی ها 25 میلیون تن است. طبق اعلام سازمان کشورهای صادر کننده نفت )اوپک( تنها 6 کشور وجود دارد که حدود 60 درصد از فعالیت بانکرینگ جهان را به عهده می گیرد. این سازمان گزارش کرد اگرچه نزدیک به 400 بندر بانکرکننده در جهانوجود دارد، بیشتر تقاضای این فعالیت تنها در چند بندر اصلی )بندر سنگاپور، بندر فجیره امارات و بندر روتردام( متمرکز است. ازآنجایی که آب راه خلیج فارس، روزانه محل عبور و مرور تعداد زیادی کشتی اقیانوس پیما است و یکی از پرتردد ترین مناطق دریایی جهان به شمار می رود، تامین سوخت و مایحتاج این کشتی ها می تواند فرصتی مناسب برای حضور و افزایش سهم ایران در بازار بانکرینگ خدمات دریایی منطقه به حساب آید. بنابراین ضروری است که برای پیشگیری از فرصت سوزی و از دست رفتناین موقعیت بسیار مناسب برای درآمد زایی و کسب اعتبار جهانی،گام های موثر برداشته شود. در تحقیق حاضر با استفاده از مطالعات کتابخانه ای و ستادی، جمع آوری اطلاعات از منابع داخلی و خارجی با مراجعه به کتب، مجلات، مقالات، پایان نامه ها، استفاده از سایتهای اینترنتی مرتبط، به ضرورت ارتقاء صنعت بانکرینگ در توسعه پایدار حمل و نقل دریایی کشور اشاره می شود.

بانکرینگ، حمل و نقل دریایی، توسعه پایدار دریا، خلیج فارس