مجتبی دروکی - مربی دانشکده فنی و حرفه ای سما، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد سبزوار، سبزوار، ایران.
مصطفی اکبری فر - دانشجو کارشناسی ناپیوسته دانشگاه آزاد اسلامی، واحد سبزوار، سبزوار، ایران.

رنگ و نور مولفه هایی هستند که از گذشته نقش مهمی در معماری داشته اند. با در نظر گرفتن نور به عنوان مولفه اصلی فضا، این ترکیب جامع وکلی، شکل خاصی از سازمان یافتگی متمرکز شده را پدید میآورد که در آن سلسله مراتب، الگوی کلی ای به معنا میبخشد. در نظم ساختاری نور به عنوان هندسه موجود عرضه میشود و منافذ را تحت اختیار خود در میآورد و نظم قاعدهمندی را به فضا تحمیل میکند در حالیکه لایههای پیچیدهتری از ادراک را پدید می آورد. نور یکی از مهمترین عوامل طبیعی موثر در معماری است. بینایی انسان به نور وابسته است. ادراک ما از اشیاء، رنگ ها، نقوش و فضا به کیفیت و کمیت نور مربوط است. نور و رنگ جدا از بینایی ما معنا ندارند. آنچه ما به صورت نور و رنگ می بینیم، و سپس بر اساس تغییرات آن ها فرم و فضا را درک میکنیم، تعبیر برنامه ریزی شده مغز ما از اطلاعاتی است که مغز ما از برخورد فوتون ها یا امواج الکترومغناتیس به یاخته های شبکیه چشم ما حاصل میشود. نور کلید درک جهان به لحاظ بصری است. نور بر کیفیت فضا مستقیما0 تاثیر میگذارد. بناهای امروزی اغلب نوری گسترده و یکنواخت دارند و از این لحاظ نور پردازی ادراک ساختار فضا را دگرگون نمی کند. نور مناطق خشک و مرکزی ایران درخشنده و شدید است و سایه روشن هایی قوی ایجاد می کند. معماران این مناطق حداکثر بهره را از نور محیط، در ارزش گذاری معماری برده اند. در فضای بیرون فرم محدب و اغلب فاقد چین و شکن و شیار یا بر جستگی گنبدها وطاق ها طیف وسیعی از سایه روشن را ایجاد می کند. عناصر اصلی ساختمان از طریق تو رفتگی و بیرون آمدگی با چرخش زاویه سایه تولید کرده و مشخص می شوند.

معماری اسلامی، رنگ و نور، روانشناسی، محیط محل سکونت