عارف امینیان - کارشناس عمران دانشگاه آزاد اسلامی، واحد شاهرود
رضا بابایی - استاد عمران دانشگاه آزاد اسلامی، واحد شاهرود

مواد نانو به عنوان موادی که حداقل یکی از ابعاد آن (طول، عرض، ضخامت) زیر nm100 باشد تعریف شده اند، یک نانومتر یک هزارم میکرون یا حدود 100000 برابر کوچکتر از موی انسان است. فناوری نانو با چشم انداز جدیدی از تولید مواد در مقیاس نانو با چیدمان اتمی خاص و متفاوت، جهت دستیابی به خواص ویژه در زمینه های مختلف از جمله صنعت ساختمان وارد گشته است. تاکنون فناوری های نانو در صنعت ساختمان و به ویژه در عرصه ی تکنولوژی بتن نظیر تولید بتن های تقویت شده با مقاومت فشاری و کششی قابل ملاحظه انعطاف پذیری و مقاومت در برابر حملات شیمیایی، تولید حسگرها و سنگدانه های هوشمند، پوشش های بتنی آنتی باکتریال، سطوح بتنی خود تمیز شوند و تصفیه کننده هوا و خاصیت خود ترمیمی بتن کاربرد پیدا کرده است. در این میان تکنولوژی نانو در راستای خود ترمیمی بتن دستاورد ارزشمند جدیدی است که با طولانی نمودن هرچه بیشتر عمر مفید سازه های بتنی در جهت توسعه پایدار و حفظ محیط زیست عمل خواهد کرد. سیستم خودترمیمی بتن، نوعی الگوبرداری از سیستم دفاعی بدن موجودات زنده در ترمیم قسمت های آسیب دیده می باشد. به طوری که سازه های بتنی نیز با کمک مصالحی بتوانند همچون نمونه های زیستی پس از بروز آسیب به شناسایی و ترمیم خویش بپردازد. کاربرد چنین مصالح هوشمندی برای سازه های مهم و حساسی از جمله سازه های فضایی، سازه های زیرزمینی، زیرآبی یا مخازن ذخیره مایعات به دلیل دسترسی بسیار محدود و دشوار سیستم نظارت و هزینه های گزاف ترمیم و تقویت بسیار حایز اهمیت است. در این مقاله جدیدترین روش های خودترمیمی ترک های ایجاد شده در بتن با استفاده از فناوری های نانو و نحوه عملکرد آنها تشریح خواهد شد.

فناوری نانو، بتن هوشمند، خودترمیم، سیستم دفاعی