محمدرضا مثنوی - دانشیار دانشگاه تهران
سیدامیر هاشمی زادگان - پژوهشگر دکتری معماری منظر دانشگاه تهران

از آن جا که فقدان فهم محیط و تحسین آن توسط انسان میتواند به بدرفتاری با محیط ختم شود، زیبایی شناسیمحیطی نقشی کلیدی برای معماران منظر و ارتباطی که با اخلاق و پایداری می یابد، دارد. از این رو مشخص کردن موضع و تعریف زیبایی شناسی، نقشی تعیین کننده در موفقیت عملی در حیطه حرفه دارد. این موضع گیری معمولا به دو بخش تقسیم می شود؛ بخشی که دانش و اطلاعات را برای تحسین زیبایی محیط ضروری می داند و بخشی که برانواع ویژگی های دیگر نظیر درگیر شدن با پدیده یا تصورات تاکید دارد. این مقاله با مروری کوتاه بر تاریخ زیبایی شناسی محیطی شناختی و غیرشناختی و ارتباطش با محیط زیست گرایی و مهمترین مخالفش (سرمایه داری)، به این بحث می پردازد که کدام تعریف و رهیافت زیبایی شناختی می تواند به کشف راه حل های جدیدی برای چالش های پیش روی منظر و پایداری منجر شود. نتایج نشان میدهد با توجه به ارتباط محیط زیست گرایی معاصر و ایده های زیبایی شناسی محیطی ، معماران منظر می توانند از طریق استفاده توام از ایده های زیبایی شناختی و اجتماعی خود و ادغام با ارز شهای محیط و طبیعت به صورتی کلنگر، ارزشهای انسانی را به واسطه رهیافت های ترکیبی (شناختی/غیرشناختی) پیش برده و ترویج دهند. این رهیافت های شناختی/غیرشناختی تنها بر استدلال های منطقی (به ذات و مستقل از انسان) اکتفا نکرده بلکه علاوه بر آن به دنبال فهم دنیای واقعی ناشناخته زندگی مردم است تا به جای استدلال علمی صرف، توان توجیهی نیز داشته باشد. در این رهیافت، استفاده از تجربیات بومی و مردمی و همچنین پذیرش توسط آنان رسمیت بیشتری یافته و بر اجبار تبعیت از فکری جهان روا ارجحیت دارد.

منظر و پایداری، زیبایی شناسی محیطی، شناختی/غیر شناختی، نظریه معماری منظر