سیده زهرا بهبهانی - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری، دانشگاه آزاد اسلامی تهران واحد علوم و تحقیقات
آزاده شاهچراغی - دانشیار گروه معماری ، دانشکده هنر و معماری دانشگاه آزاد اسلامی تهران واحد علوم و تحقیقات

در سال های اخیر جوامع با روند رو به رشد زنان سرپرست خانوار به دلایل مختلف مانند بالا رفتن میزان طلاق، کاهش میزان ازدواج، مرگ و میر، مهاجرت های داخلی و خارجی، افزایش نرخ جرایم اجتماعی، افزایش تعداد زندانیان، اعتیاد و غیره مواجه بوده اند. این در حالیاست که بسیاری از این زنان در فقر شدید به سر برده و میزان مستمری و کمک های دریافتی آنها در حد بسیار پایینی قرار دارد، بهمعنای دیگر آسیب های جدی در کمین خانواده هایی است که سرپرست آنها زنان می باشند و در صورت عدم حمایت و تامین خانواده هاباید منتظر پدیده هایی چون آسیب های روانی و بالا رفتن میزان جرایم شد. از طرفی به دلیل نقش مهم مادران در تربیت فرزندانی سالم ومفید در آینده نیاز به برنامه ریزی و توجه به این گروه از افراد جامعه احساس می شود.دانش روانشناسی محیطی به عنوان شاخه ای از روانشناسی و زیر مجموعه ای از علوم رفتاری به مطالعه رفتارهای انسان در رابطه باسکونتگاه یا محیط کالبدی پیرامونش پرداخته و در واقع علم بررسی تاثیرات متقابل انسان و محیط بر یکدیگر است. در تحقیق حاضرسعی شده است تا با استفاده از مفاهیم و نظریه های روانشناسی محیطی به راهکارهایی جهت طراحی محیط معماری متناسب با نیازهایزنان سرپرست خانوار دست یافته تا در نتیجه آن بتوان محیطی پاسخگوی نیازهای اولیه و ثانویه استفاده کنندگان را فراهم آورده و به خودشکوفایی و توانمندسازی آنان منجر شود.روش تحقیق حاضر با هدف کاربردی، به روش تحقیق میدانی و با رویکردی کمی-کیفی صورت می گیرد.در نتیجه مطالعات انجام شده تفاوت های اصلی زنان و مردان بر کسی پوشیده نبوده و مساله ای علمی است. شناخت نیازها و خواستههای زنان ما را در دستیابی به الگوی طراحی مخصوص آنها راهنمایی می کند. پیوند علوم معماری و روانشناسی در طراحی فضای مختصبانوان می تواند راهکارهای مفیدی جهت تسریع روند توانمندسازی زنان و به ویژه توانمندسازی روحی آنان ارایه دهد.

زنان سرپرست خانوار، توانمندسازی، روانشناسی محیطی، طراحی معماری، تاثیر محیط