نجما اسمعیل پور - عضو هیات علمی گروه شهرسازی دانشگاه یزد
زهرا هروی - دانشجوی ارشد برنامه ریزی شهری دانشگاه یزد

یکی از مشکلاتی که در دهه های گذشته نظام مدیریت و برنامه ریزی شهری و روستایی را در کشور تحت الشعاعخود قرارداده است ساخت وسازهای غیرمجازمی باشد. تخلف به معنای هرگونه انحراف و تخطی از قوانین ملی و ضوابطو دستورالعمل طرح ها است و ساخت و سازهای غیرمجاز نیز نوعی از تخلفات محسوب می شوند که موضوع اصلی اینمقاله است. تخلف ساخت و سازهای شهری از ضوابط و استانداردهای لازم فنی و شهرسازی در شهرهای ایران واقعیتیاست ریشه دار و در عین حال گسترده که همسو با رشد شهرنشینی و افزایش تقاضای موثر درصنعت ساخت و ساز، بهگونه ی تصاعدی درحال افزایش است. جهت جلوگیرى از چنین تخلفاتى لازم است این مسیله و علل وقوع آن از هرجهتمورد بررسى قرارگیرد. علت یابی تخلفات کمک موثری در اجرای ضوابط مربوط به ساخت و سازهای شهری و بالا بردنکیفیت زندگی در شهرها خواهد نمود و هر چه در این زمینه توجه بیشتری مبذول گردد ، به مثابه آن است که یک گامدر اجرای ضوابط و مقررات شهر و شهرسازی برداشته شده است. با وجود مجازات هایى که در قانون شهردارى براىتخلفات ساختمانی در نظرگرفته شده، به نظر می رسد کمتر ضمانت اجرایى براى آن وجود دارد. کمیسیون ماده 100قانون شهرداری ها هم که نهاد خاص و شبه قضایی برای جلوگیری از تخلفات ساختمانی می باشد ، نتوانسته نقش خود رادر این زمینه به نحو احسن ایفا نماید. پژوهش حاضر ازنظر ماهیت علی و از لحاظ روش توصیفی است و داده های لازمبه روش کتابخانه ای جمع آوری شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که عمده ترین علل بروز تخلفات در شهرهایایران، عوامل اجتماعی، اقتصادی و حقوقی می باشد. همچنین بوروکراسی اداری در امر صدور پروانه ساختمانی،ناکارآمدی سیستم نظارت شهرداری ها، عدم پاسخگویی ضوابط و مقررات شهرسازی به نیازهای جامعه و کمبود منابعمالی پایدار در شهرداری ها در بروز تخلفات ساختمانی نقش به سزایی دارد و در ادامه راهکارهای مناسب برای کاهشتخلفات ساختمانی، متناسب با شرایط اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی شهرهای ایران ارایه گردیده است.

تخلفات ساختمانی، علل وقوع آنها، راهکارهای کاهش آن، ایران