روانبخش شیردم - استادیار گروه مهندسی محیط زیست دانشکده محیط زیست
سارا امامی - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی عمران محیط زیست دانشکده محیط زیست
سمیه محمدی - استادیار گروه مهندسی محیط زیست دانشکده محیط زیست

برخی از مناطق صنعتی سرب و روی واقع در استان زنجان، با مشکل آلودگی خاک به فلزات سنگین مواجه است که منبع آنفعالیت صنعتی و معدنکاوی در منطقه مربوطه می باشد. با هدف کاهش زیست دسترس پذیری و حلالیت فلزات نیکل،کادمیم،سرب، روی و کبالت باطله کیک لیچ، نمونه ای از باطله مذکور از محل انباشت آن در یک از واحدهای صنعتی منطقه جمع آوری ونخست خصوصیات شیمیایی آنها با استفاده از آنالیزهای XRF و XRD مورد اندازه گیری قرارگرفتند. سپس، ای باطله با تثبیتکننده های آهک، گل قرمز، سیمان و سرباره به ترتیب بادرصد های 0-5%، 0-3%، 0-2% و 0-6% بصورت مستقل و تلفیقی (دوتثبیت کننده) در قالب 16 نمونه مخلوط شدند. به منظور بررسی میزان کاهش زیست دسترس پذیری و حلالیت فلزات مذکور،فرآیند عصاره گیری با محلول 05 / 0 مولار EDTA روی نمونه ها انجام گرفت و مقدار فلزات مورد نظر در عصاره های مربوطه بااستفاده از آنالیز جذب اتمی مورد اندازه گیری قرار گرفتند. نتایج آنالیزهای صورت گرفته نشان می دهد که از بین 16 نمونه تهیهشده، نمونه های که با ترکیب از هر دو تثبیت کننده آهک و گل قرمز ساخته شده اند، میزان زیست دسترس پذیری و حلالیت همهفلزات به جز سرب را 45 تا 50 درصد کاهش داده است. مقایسه دو طیف XRD متعلق به نمونه شاهد و نمونه مخلوط شدهبا آهک و گل قرمز نشان می دهد که فرم سولفیدی PbSO4 موجود در نمونه شاهد، در اثر اختلاط با افزودنی های آهکو گل قرمز، به فرم کربناتی PbCO3 که دارای حلالیت بیشتری می باشد تغییر شکل یافته که عامل اصلی افزایشحلالیت سرب در تمامی نمونه های تثبیت یافته با آهک و گل قرمز می باشد. در صورتیکه تثبیت کننده های سیمان وسرباره ضمن کاهش مناسب روی و نیکل توانسته اند مقدار غلظت فلز سرب را تا 100 درصد کاهش دهند.

باطله معدنی، کیک لیچ، تثبیت شیمیایی، فلزات سنگین، حلالیت، زیست دسترس پذیری