مجتبی رضازاده اردبیلی - دانشیار دانشکده معماری، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران
رومینا رضازاده اردبیلی - دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)

مسجد جامع اردبیل در بافت تاریخی و قدیمی شهر اردبیل با شماره ثبت 248 مورخ 28 / 03 / 1315 ثبت ملی گردیده است. مسجددر محل تلاقی محله های پیر شمس الدین و عبدالله شاه روی یک تپه باستانی واقع شده است. پاره ای از متون متاخر از این اثر با نام جمعه مسجد که بین اهالی مشهور است، یاد کرده اند. مسجد در دوره های مختلف اسلامی بویژه دوره سلجوقی شکل گرفته و تااوایل صفوی، آباد بوده است. مسجد دوره سلجوقی و ایلخانی بسیار گسترده تر و عظیم تر بوده و بنای سر پای موجود، صرفا گنبدخانه، و ایوان مسجد بزرگ را تشکیل میداده است. مسجد دوره سلجوقی در اثر زلزله و حمله ویرانگر مغول در سال 617 ه.ق تخریبگردید. سپس در نیمه دوم قرن هفتم هجری یعنی عصر ایلخانان مسجد دوباره مرمت اساسی شده است. هیچ منبعی از تاریخ دقیقخراب شدن گنبد و شبستان های مسجد عصر ایلخانی سخن نگفته است و به نظر میرسد که بعد از ساخت و سازهای دوره ایلخانی واحتمالا قرن نهم هجری به بعد این تخریب صورت گرفته باشد. در سالهای اخیر گنبد مسجد بازسازی شده است. در پژوهش حاضرما به شناخت مسجد جمعه اردبیل، آسیب شناسی و نقد و بررسی مرمت و بازسازی گنبد می پردازیم. و در پی پاسخگویی به اینپرسش ها می باشیم: 1- مهمترین عوامل آسیب رسان به مسجد و تخریب گنبد چه می باشد 2- در آسیب شناسی مسجد جمعه اردبیل با در نظر گرفتن عارضه های متفاوت آنها چه راهکارهایی برای تقرب به درمان معرفی میگردد 3- چگونه با توجه به مطالعات و بررسی جدول SWOT مرتبط با موضوع مرمت گنبد را می توانیم مورد نقد و بررسی قرار دهیم، روش تحقیق تفسیری- تاریخی وگردآوری از طریق مطالعات کتابخانه ای و بازدیدهای میدانی می باشد. همچنین به خاطر تحلیل و توصیفات علمی در بخش آسیبشناسی و مبانی نظری تحقیق کیفی را نیز شامل میگردد. به علت اینکه مطالعات انجام شده بر روی موضوع و سورژه خاصی (جمعهمسجد اردبیل) است در نتیجه پژوهش موردی نیز در این تحقیق به کار برده می شود در نهایت به جهت اینکه به طور همزمان چندمورد از روشهای تحقیق اشاره شده را در بر می گیرد دارای راهبرد ترکیبی می باشد.

جمعه مسجد،آسیب شناسی، نقد و بررسی بازسازی، مرمت گنبد