فرشته اسلامی - دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشکده معماری و شهرسازی و هنر اسلامی، دانشگاه فردوسی مشهد
جعفر طاهری - استادیار، دانشکده معماری و شهرسازی و هنر اسلامی، دانشگاه فردوسی مشهد

در دهه های گذشته کودکان بیشترین وقت خود را به بازی با همسالانشان در خارج از خانه از جمله حیاط خانه ها و پارکینگ های خالی، کوچه ها و محلات، پارک ها و فضاهای سبز می گذرانند. اما امروزه با توجه به اینکه محیط های مسکونی شرایط لازم را برای فعالیت، تحرک و بازی کودکان فراهم نمی کنند؛ ارتباط کودکان با فضاهای باز و طبیعی در حال از بین رفتن است و آنها زمان بیشتری را صرف رسانه های تصویری و بازی های رایانه ای می کنند. این درحالی است که کودکان ذاتا موجوداتی طبیعت دوست هستند و تمایل بیشتر آنها به محیط های طبیعی نسبت به محیط های مصنوع بیانگر این مسیله است. بر این اساس محققان بر اهمیت حضور کودکان در طبیعت تاکید نموده و ارتباط با عوامل و عناصر طبیعی را زمینه ساز رشد و پرورش کودک می دانند. هدف از مقاله حاضر پی بردن به تاثیرات محیط طبیعی بر ابعاد مختلف رشد جسمانی، شناختی و روانی- اجتماعی کودکان می باشد. تحقیق حاضر بر پایه روش توصیفی- تحلیلی و ازطریق گردآوری اطلاعات کتابخانه ای به بررسی ابعاد رشد و مراحل آن، تاثیر محیط بر کودک و نقش محیط های طبیعی بر ابعاد مختلف کودکان می پردازد. نتایج این بررسی در قالب راهبردهای طراحی فضاهای باز محیط های مسکونی جهت زمینه سازی رشد کودکان ارایه می شود. یافته های این تحقیق نشان می دهد که فضاهای باز این محیط ها به عنوان مهمترین بستر حضور کودکان شایسته است در تلفیق و ارتباط عمیق با طبیعت طراحی شده و عواملی چون تنوع و فرصت، تحریک حواس، قابلیت دستکاری محیط، تعامل اجتماعی، مشارکت کودکان، ایجاد فضاهای آزاد و منعطف و ایجاد قلمروهای کودک در طراحی آنها مدنظر قرار گیرد.

طبیعت، کودکان، ابعاد رشد، محیط های مسکونی