محمد مهدی ذوالفقارزاده - دانشجوی دکتری مدیریت سیاست گذاری عمومی، دانشگاه تهران (مرحله رساله پژوهشی)
محمد هادی فروغمند اعرابی - دانشجوی دکتری بیوانفورماتیک، مرکز تحقیقات بیوشمی- بیوفیزیک دانشگاه تهران (مرحله رساله پژوهشی)

پژوهش یکی از مهم ترین کارکردهای دانشگاه و در عین حال خود یک منشا مهم در تولید علم یک کشور است، به طوری که می توان دانشگاه را یکی از زادگاه های اصلی پژوهش های کشور دانست. در این نوشتار، ضمن آسیب شناسی فرآیند پژوهش در دانشگاه، یک طرح پیشنهادی به منظور ارتقای بلوغ پژوهشی دانشگاه ارایه می شود. آسیب شناسی مورد نظر به طور خاص، بر نحوه انتخاب مسایل توسط پژوهشگران متمرکز است و بر این امر تاکید دارد که قلب فرآیند پژوهش و نقطه آغازین آن مسیله یابی یا مسیله سازی است که متاسفانه در کشور عموما به صورت تقلیدی و مطیعانه انجام می شود. در واقع پژوهشگران کشور به دنبال حل مسایلی هستند که دیگران برای آنها طراحی می کنند نه خودشان. این امر از فقدان سیاست و مدیریتی مدبرانه و به دور از تکلف در حوزه علم و پژوهش که بتواند به هدایت غیرمستقیم مجموعه دانشگاهی و جریان سازی در جامعه علمی منجر شود، حکایت دارد. در این مقاله، با توجه به برخی از الزامات سیاست علم و مدیریت پژوهش و فناوری، طرحی ارایه می شود که براساس آن بتوان به تدریج و در بلندمدت این بخش بیمار از فرآیند پژوهش های کشور را به سمت اصلاح پیش برد. این طرح، ناظر بر شکل گیری گروه های مسیله ساز علمی است که شکار و طراحی مسایلی که بتواند در آینده و بر جهت گیری رشته مورد مطالعه آنها تاثیری بنیادین و تحول آفرین داشته باشد؛ رسالت اصلی آنهاست. در واقع، جریان سازی در جامعه علمی از طریق مسیله سازی هدف اصلی این گروه هاست. این مهم بدون نگاهی آینده محور و رویکردی تمدنی به علم در انقلاب اسلامی محقق نخواهد شد. کاربرد پژوهش های این گروه ها در قالب استفاده مفهومی در میان سه گونه رایج از کاربست های پژوهش می گنجد. خلاقیت ، خطرپذیری مسیولان، توجه به ابعاد متافیزیک علم با تکیه بر نگاه توحیدی، تقویت جسارت علمی، اجتناب از مدیریت آیین نامه ای و رویکرد املایی و ابلاغی در برنامه ریزی پژوهشی از مهم ترین الزامات تحقق این طرح است. نجات دانشجویان از سردرگمی در انتخاب موضوعات پژوهشی، جهت دار شدن پژوهش های کشور، به کارگیری قابلیت های دانشجویی، بازی در زمین خودی، محدود نبودن به مسایل امروز و توجه به آینده و تغییر تدریجی قوانین بازی علم به سمت سعادت بشریت، از مهم ترین مزایای این طرح پیشنهادی به شمار می رود

سیاست علم، مدیریت پژوهش و فناوری، آینده پژوهی، جریان سازی، مسیله سازی، تقلید در علم، کاربست پژوهش، بایسته های آینده محور رشته های علمی