مجتبی عالی فامیان - دانشجوی کارشناسی ارشد حسابداری، دانشگاه علامه طباطبایی،تهران

بودجه نمایانگر همه برنامهها و فعالیتهای دولت بوده و نقش بسیار مهم و حیاتی در توسعهی اقتصاد ملی ایفا میکند. با توسعهی وظایف دولت و افزایش سریع هزینههای دولتی و پیوند آن با وضعیت عمومی اقتصاد کشور، کنترل مخارج اهمیت خود را از دست داد و نیاز به بهبود در سیستم های برنامه ریزی ، کنترل و مدیریت منابع بخش عمومی مطرح شد تا تصمیمگیرندگان را قادر سازند دید وسیعتری پیداکرده و اطلاعات گسترده ای در مورد نتایج عملکرد و هزینه های اجرایی فعالیت داشته باشند. این موضوع موجب توجه دولتها به اقتصادی بودن، کارایی و اثربخشی منابع دولت به عبارتی مدیریت مالی دولت ش د.(سعیدا اردکانی،1389(بخش عمده ای از کشورهای سازمان همکاری و توسعه اقتصادی تغییرات بنیادی (نظیر اصلاحات حسابداری و بودجه ریزی بخش عمومی) در مدیریتهای مالی بخش عمومی ایجاد کردهاند. این تغییرات تحت عنوان پیادهسازی حسابداری تعهدی، بودجهبندی عملیاتی و بودجهریزی تعهدی توصیف می -شودرابینسون و برامبی (2005 (بر این باورند که بودجه عملیاتی روشها و سازوکارهایی است که قصد دارد پیوند و رابطه بین منابعی که برای نهادهای بخش عمومی فراهم آمده و خروجیها و اثربخشیهای این منابع را از طریق استفاده از اطلاعات رسمی عملکردی در تصمیم گیری تخصیص منابع تقویت کند (باباجانی،1394؛ به نقل از رابینسون وبرامبی، 2005 .(در مقایسه با بودجهبندی سنتی و متداول که تاکید و کنترل بیشتر بر ورودیها بود و توانایی های مدیریت در ارتباط با مدیریت منابع برای رسیدن به اهداف نادیده گرفته میشد، بودجهبندی عملیاتی امکان استفاده انعطاف پذیر از منابع مالی را به وجود آورد ه و بیشتر بر خروجیها تمرکزمی کند تا ورودیها.بودجهبندی تعهدی به معنای خرج کردن بر مبنای مفاهیم تعهدی است؛ یعنی بودجه بر مبنای هزینه هایی که انجام می گیرد تنظیم شود نه بر اساس 1 پولهای پرداختی (مبنای نقدی) (رابینسن 2009). بهعبارتدیگربودجهبندی تعهدی بودجه ای است که در آن مخارج و تخمین درآمدها بر مبنای حسابداری تعهدی انجام میگیرد یعنی اعتبارات مصوب در بودجه هم به اقلام پولی و هم غیر پولی تخصیص داده میشود.اگرچه بودجهبندی تعهدی برای بودجهبندی عملیاتی پیشنیاز نیست اما میتواند از طریق اندازهگیری بهای تمام شده کالاها و خدمات در پیاده سازی 2 بودجهبندی عملیاتی کمک کند (مارتی 2010(