نرجس عبدالمنافی جهرمی - کارشناسارشد هواشناسی و عضو دفتر زیربنایی مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی
مهدی مظاهری - دکتری سازههای آبی و عضو دفتر زیربنایی مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی
جمال محمدولی سامانی - دکتری سازههای آبی و مدیر گروه آب دفتر زیربنایی مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی،
محسن صمدی - دکتری مدیریت شهری و مدیر دفتر زیربنایی مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی

سدها بهعنوان سازههای ساخته دست بشر هستند که از زمانهای بسیار قدیم مورد استفاده قرار میگرفتهاند. با پیشرفت علم و انجام تحقیقات جدید، جنبههای نوین آثار زیستمحیطی سدها آشکار شده است و مشخص شده است که در برخی از موارد که قبلا فایده محسوب میشد، در بلندمدت باید تجدیدنظرهایی شود. در ایران با توجه به خشکسالیها، تغییرات اقلیم و بحران آب، سدسازی در مرکز توجه منتقدان و هواداران قرار گرفته است و در بسیاری موارد، از هر دو قشر، قضاوتهای نادرست و غیرکارشناسی در این مورد ارایه میشود. قابل ذکر است که بهدلیل برنامه ریزیهای نادرست، سدهای تاسیس شده در کشور، در مواردی عملکرد مناسبی نداشته و باعث ایجاد مشکلات در پاییندست و بالادست شده است که ازجمله میتوان به از بین رفتن برخی زیستبومها و همچنین خالی ماندن درصد قابل توجهی از حجم مخازن تاسیس شده در دوره چشمگیری از زمان بهرهبرداری آنها اشاره کر د. البته سهم عوامل انسانی و تغییرات اقلیم را در این مورد نباید نادیده گرفت و قابل ذکر است که تاکنون سدها فواید متعددی رانیز داشتهاند، که از جمله مهمترین آنها تامین آب با خطرپذیری پایین برای مصارف مختلف و کنترل سیلاب است. درحال حاضر سدها بهعنوان یکی از مهمترین ابزارهای مدیریت منابع آب در جهان و ایران بهشمار میروند. ذکر این موضوع نیز بسیار مهم است که لازمه ایجاد هرگونه توسعه و آمایش سرزمین، ایجاد تغییرات در محیطزیست و پذیرش بعضا آثار نامطلوب آن است. حال نکته مهم اینجاست که تغییرات مذکور باید بهنحوی باشد که آثار نامطلوب آن حداقل باشد. در مورد سدهای جدیدالاحداث در کشور باید سایر گزینههای غیر از سد و تلفیقی نیز مورد بررسی قرار گیرند و همچنین آنالیز هزینه-فایده با لحاظ تمامی موارد با ارایه طرح ارزیابی آثار زیستمحیطی معیار اصلی تصمیمگیری قرار گیرد.

بحران آب، سدسازی، حجم مخزن، خشکسالی، محیطزیست